Pomorze Gdańskie, IX 2025 (Kwidzyn)

Przeszliśmy przez most Bramy Toruńskiej i chodniczkiem wzdłuż Alei 23 Stycznia, a potem przez Skwer Biskupa Chrystiana, doszliśmy do ulicy Magłogroblowej.



Tu zeszliśmy na dół, aby Aleją Biskupa Chrystiana (teren fosy i dawnego kanału Trynka, obecnie płynącego pod ziemią) pod średniowiecznymi murami miejskimi dotrzeć na znany z poprzedniego dnia Skwer Andrzeja Wajdy, z widokiem na dawny klasztor benedyktynek i Bramę Wodną.



Ponownie pomnik Flisaka…



Przez Bramę Wodną wróciliśmy na starówkę, tam przysiedliśmy w „Fado Cafe” przy ul. Reja…







Potem już powrót do auta stojącego przy ul. Kościelnej – i w drogę !

dangol napisał(a):... i w drogę !

Bardzo ładny ten Grudziądz na Twoich zdjęciach. My byliśmy w Grudziądzu dawno temu i zapamiętałem go zgoła inaczej. Może z wiekiem wypiękniał.

pzdr

longtom napisał(a): My byliśmy w Grudziądzu dawno temu i zapamiętałem go zgoła inaczej. Może z wiekiem wypiękniał.

Jak wiele miejsc

Gdy wyjeżdżaliśmy z Grudziądza, ewidentnie było już widać zapowiadane w prognozach pogorszenie pogody. Gdy zatrzymywaliśmy się na śniadanie w przydrożnym barze w pobliżu Zarośla, jednak deszcz jeszcze nie padał.



Ulewa dopadła nas nieco dalej, gdy przejeżdżaliśmy przez Gardeję. Było pewne, że tak szybko nie przestanie … Zdecydowaliśmy więc zacząć zwiedzanie od zamkowych wnętrz w Kwidzynie.

Kwidzyn

Miasto położone jest nad rzeką Liwą, prawym dopływem Nogatu, 5 km od Wisły. Zamek Kapituły Pomezańskiej położony jest przy ul. Katedralnej, jego zabudowania połączone są z kościołem katedralnym św. Jana Ewangelisty. Była niedziela, w kościele trwała msza, bezpłatny parking był w zasadzie zapełniony, ledwo udało nam się znaleźć wolne miejsce (na dodatek całkiem blisko wejścia do zamku ).

(fotka z netu: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_K ... amek_(dron).jpg



Nieco więcej fotek z zewnątrz będzie mocno popołudniową porą, gdy ulewa zmieni się w niezbyt upierdliwy kapuśniaczek . Na razie więc trochę historii…

Po sprowadzeniu na ziemie polskie zakonu krzyżackiego przez Konrada Mazowieckiego zakonu krzyżackiego powołano 4 diecezje. Kwidzyn stał się stolicą jednej z nich – pomezańskiej. Zamek tutejszej kapituły zbudowany został w latach 1320 -1345, pierwotnie był to niewielki zamek biskupi, czteroskrzydłowy na rzucie zbliżonym do kwadratu. Zamek kapituły formalnie nie był zamkiem krzyżackim, ale był budowany na wzór zamków krzyżackich. W połowie XIV wieku zamek był gotowy, chociaż gdanisko (wieża latrynowa) ukończono dopiero w latach 80-tych. Katedrę zbudowaną na przełomie XIV i XV wieku połączono z zamkiem, jedna z wież została przebudowana na dzwonnicę.

Zamek zbudowano z cegły ceramicznej ułożonej w wątku gotyckim, mury piwnicy i fundamenty zaś z kamienia polnego. Każde ze skrzydeł zamku jest podpiwniczone i posiada cztery piętra. Na parterze znajdowały się pomieszczenia gospodarcze i zaopatrzeniowe (kuchnia, piekarnia, magazyny). Główna płaszczyzna mieszcząca komnaty kapituły katedralnej (kapitularz, refektarz, refektarz letni, infirmeria, sypialnie) zajmowała pierwsze piętro i posiadała dziewięć sal różnej wielkości o sklepieniu gwiaździstym. Nad tą płaszczyzną znajdowały się jeszcze dwa piętra, których sufity wyłożone były belkami, z małymi oknami szczelinowymi oraz piętro obronne z lukami wychodzącymi na pola i dziedziniec.

Po kończącym wojnę trzynastoletnią drugim pokoju toruńskim (1466) większość warowni krzyżackich (między innymi Malbork, Gniew, Radzyń Chełmiński) weszła w skład Prus Królewskich – prowincji przyłączonej do Polski. Kwidzyn i Nidzica pozostały jednak w rękach krzyżackich aż do 1525, kiedy to nastąpiła sekularyzacja zakonu i powstanie Prus Książęcych jako lenna Polski.

W 1551 roku zamek przeszedł na własność księcia Albrechta Hohenzollerna. Przez lata zamek zmieniał przeznaczenie, był rozbierany, modernizowany, przeprowadzano rekonstrukcję.
W roku 1728 skrzydło południowe zamku zostało przekształcone w magazyn spożywczy dla garnizonu wojskowego. Po pierwszym rozbiorze Polski zamek stał się siedzibą sądu. W związku ze zmianą funkcji, przeprowadzono konieczne prace adaptacyjne. W roku 1798 podjęto decyzję o rozbiórce dwóch skrzydeł zamkowych: wschodniego i najbardziej reprezentacyjnego południowego, by z pozyskanego materiału wybudować osobny budynek. Po roku 1854, na mocy rozporządzenia króla Prus zaprzestano dewastacji zamku i rozpoczęto prace rekonstrukcyjne. Ich najistotniejszy etap przeprowadzono w roku 1874, odbudowano wieże narożne, zrekonstruowano sklepienia w pomieszczeniach pierwszego piętra skrzydła północnego i uzupełniono detal architektoniczny.



Zamek pełnił funkcje sądu i więzienia do roku 1935. W roku 1936 po przeprowadzeniu szeregu prac adaptacyjnych, zamek stał się siedzibą hitlerowskiej szkoły Hitlerjugend HJ-Ostlandführerschule i tę funkcję pełnił do roku 1945. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną zamek, w odróżnieniu od Starego Miasta, szczęśliwie uniknął poważniejszych zniszczeń (splądrowano jedynie jego wnętrza). W grudniu 1949 roku zamek został przejęty przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. Obecnie w zamku mieści się muzeum (oddział muzeum w Malborku) prezentujące kulturę materialną prawobrzeżnego Dolnego Powiśla obejmującego ziemię kwidzyńską, sztumską i suską.

Nabyliśmy bilety (ulgowe z audioprzewodnikiem - od głowy 25 zł) i weszliśmy na dziedziniec.







Z powodu deszczu dziedzińca jednak nie obejrzeliśmy, od razy weszliśmy do muzeum.

Kolekcje muzealne umieszczone są w zamkowych wnętrzach, takich jak refektarz, mieszkanie prepozyta, dormitorium, kancelaria kapitularna, krużganki, wieża studzienna i gdanisko. Zbiory są ciekawe, ale ich liczność spowodowała, że po czasie zaczęły mi się mylić.

Kwidzyń bardzo nam się podobał , byliśmy tam w połowie tygodnia i mieliśmy go niemal na wyłączność
Szkoda że pogoda Wam nie dopisała , w słońcu świat wygląda lepiej . . .


Pozdrawiam
Piotr

piotrf napisał(a):
Szkoda że pogoda Wam nie dopisała , w słońcu świat wygląda lepiej . . .

Nie dość że piękniej wygląda, to wzmaga ochotę na jego poznawanie. No cóż, ta niedziela niestety pogodowo była fatalna, ale i tak coś tam udało się zobaczyć , chociaż znacznie mniej, niż było w planach.

Trasa z audioprzewodnikiem rozpoczyna się od zwiedzenia gotyckich piwnic. W średniowieczu piwnice i przyziemie zamku mieściły m.in. kuchnię, spiżarnię, palenisko centralnego ogrzewania oraz pomieszczenia dla służby. Po wejściu z dziedzińca do wewnątrz budynku, schodzimy po schodach do pierwszej części ekspozycji piwnicznej z ekspozycją archeologiczną.







Pokazane są również narzędzia tortur, w tym kabat (krzesło tortur) użyte jako rekwizyt w filmie „Krzyżacy” Aleksandra Forda w scenie torturowania Juranda ze Spychowa.



Po obejrzeniu piwnic, wracamy do punktu wyjścia i wchodzimy wyżej, na I piętro. W małym holu znajdują się drzwi wiodące do niewielkiej wieży studziennej, zbudowanej nad źródłem wody. Wieża była ochroną dla studni dostarczającej wodę pitną dla zamku. Studnia w wieży była wykorzystywana do XVIII wieku, potem wieżę przerobiono na cele więzienne, a szyb studni zamurowano i zbudowano nad nim dwie kondygnacje połączone drewnianymi schodami. W latach 60.XX wieku odsłonięto zabetonowany szyb i położono nad nim stalową kratę. Środek wieży oczyszczono, nie ma już podziału na piętra ani schodów… Wieżę studzienną z korpusem zamkowym łączy krótki ganek wsparty na ceglanym filarze (zdjęcie z zewnątrz zamieściłam w pierwszym odcinku z Kwidzyna)

Przechodzimy do dormitorium, największej komnaty zamkowej. W średniowieczu była to ogromna sypialnia kanoników, którzy do I połowy XIV wieku sypiali wspólnie w jednej sali, a ich łóżka były od siebie oddzielone jedynie drewnianym przepierzeniem. Kiedy papież Benedykt XII zniósł praktykę wspólnej sypialni, dormitoria zastąpiono celami. Sala odzyskała swój pierwotny wygląd w 1862 roku, gdy przystosowano ją na potrzeby sądu jako reprezentacyjną aulę. Od 1936 roku do końca II wojny światowej znajdowała się tu aula dla Hitlerjugend.

Obecnie mogliśmy tu zobaczyć ekspozycje czasowe, nam trafiła się wystawa „Rodzina na co dzień i od święta” . Członkowie rodziny, naczynia kuchenne i stołowe, tradycyjne wypieki, wystrój mieszkań, fotografie i inne pamiątki rodzinne, dawny ubiór i lokalny haft, zabawki dziecięce i inne przedmioty dotyczące rodziny lat 20-30.XX wieku…

Fotek jednak tu nie zrobiłam …
Wkleję więc kilka znalezionych w internetach (https://kwidzyn.pl/rodzina-na-co-dzien- ... nie-46943/)







A to fotka dormitorium bez wystaw (https://www.zamkipolskie.com/kwidz/kwidz.html )

W zachodniej ścianie dormitorium znajduje się wejście do gdaniska. Wiedzie do niego kryty pomost długości 54 m, wysoki na kilkanaście metrów, wsparty na 5 ceglanych filarach (jego zewnętrzne fotki będą „po południu”).



W tym krytym korytarzu znajduje się wystawa etnograficzna z eksponatami ukazującymi sztukę i kulturę materialną Dolnego Powiśla.







Tu dowiadujemy się, że mennonici żyli nie tylko na Żuławach, lecz również w okolicach Kwidzyna…



Już przy dojściu do dawnej latryny, możemy zobaczyć zbiór dawnych sprzętów do połowu ryb.





Gdanisko (po niemiecku dansker) to najbardziej charakterystyczny element architektury kwidzyńskiego zamku. Ta największa na terenie państwa krzyżackiego wieża obronna i sanitarna ma wysokość 25 m, obok niej do 1569 roku przepływał strumień (dawna odnoga rzeki Liwy), do którego trafiały wszystkie nieczystości zamku. Górny poziom wieży zajmuje pomieszczenie z ceglaną posadzką i krzyżowo-żebrowym sklepieniem. W posadzce znajduje się niemal kwadratowy otwór do wyrzucania nieczystości (ochroniony obecnie barierkami, kratą i szkłem) zapewne nad jego częścią była drewniana kabina ustępowa.



Powyżej otworu sanitarnego istnieją dwa pomieszczenie magazynowe umożliwiające ewentualne wykorzystanie wieży jako punktu ostatecznej obrony. To była główna funkcja tej wieży! Chociaż pełniła też rolę ustępu, to wcale nie została zbudowana w tym celu (kanonikom jako toalety spokojnie wystarczyłyby specjalne wykusze wystające poza ściany zamku).
W latach 1817-1935 gdanisko i wiodący do niego ganek pełniły funkcję więzienia. Właśnie wtedy wybito okna w ścianach ganku…

Ciekawie pokazane i opisane mniej znane miejsca w naszym pięknym kraju, jak choćby Grudziądz czy Kwidzyn.

Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie nie jest ani największą, ani najstarszą z warowni krzyżackich w Polsce, ale warto go zobaczyć i to nie tylko ze względu na największą latrynę w Europie. Nam się tam podobało.

Ciekawostką jest to, że zamkowa studnia służy co roku jako miejsce zimowej hibernacji grupie nietoperzy i to kilku gatunków.

Kwidzyn bardzo mi się spodobał. Jest też w tych okolicach kilka innych miejsc wartych zobaczenia. Szczególnie polecam urocze Chełmno - warto na nie poświęcić nawet cały dzień. Nocowałem tam już dwukrotnie. Pelplin z drugim co do wielkości ceglanym kościołem w Polsce, najwyższym drewnianym ołtarzem w Polsce i z jednym z nielicznych zachowanych na świecie egzemplarzy słynnej Biblii Gutenberga. Jest też Gniew, Golub-Dobrzyń, Radzyń Chełmiński. Warto wpaść na chwilę. Mieszkających w tych okolicach pewno nie zaskoczyłem, ale dla południowca jak ja to spora wyprawa, a tutaj nie mamy tylu i tak monumentalnych zabytków. Pozdrawiam.

Rzeczywiście, północna Polska imponuje koncentracją zabytków i to nie przypadkiem. Przez stulecia był to obszar, na którym ścierały się wpływy zakonu krzyżackiego, biskupstw pruskich i bogatych miast hanzeatyckich. Stąd tak wiele monumentalnych budowli z cegły, wyjątkowych kościołów, zamków i całych średniowiecznych układów urbanistycznych. Nic dziwnego, że dla "Południowca" może to być odkrycie, a północ potrafi zaskoczyć skalą i jakością swojej dawnej architektury.

walp napisał(a): Ciekawostką jest to, że zamkowa studnia służy co roku jako miejsce zimowej hibernacji grupie nietoperzy i to kilku gatunków.

romuald22 napisał(a): Jest też w tych okolicach kilka innych miejsc wartych zobaczenia.

Kilka z nich chętnie zobaczyłabym podczas jakiejś kolejnej wizyty , a Pelplin i Gniew odwiedziliśmy już tej niedzieli, co Kwidzyn. Niestety, z powodu pogody, niezbyt dokładnie (ale co nieco pokażę ).

walp napisał(a): Nic dziwnego, że dla "Południowca" może to być odkrycie, a północ potrafi zaskoczyć skalą i jakością swojej dawnej architektury.

Dlatego warto tam zaglądnąć . Zupełnie nie żałuję, że w tym roku znów nie udało się wybrać na greckie wyspy, dzięki temu była szansa na zawitanie w te regiony naszego kraju, w których z powodu odległości niezbyt często bywam.

Żeby udać się na dalsze zwiedzanie, wracamy długim gankiem do dormitorium, a z niego wychodzimy do krużganka zachodniego, zaraz potem przechodzimy do krużganka północnego. Krużganki zapewniają komunikację pomiędzy pomieszczeniami I piętra, znajdują się w nich pozostałości dekoracji roślinnej z XIV wieku oraz wielobarwnej polichromii odkrytej na początki XXI wieku przez konserwatorów.



Krużganek północny prowadzi do zimowego refektarza (jadalnia członków kapituły) nakrytego gotyckim sklepieniem gwiaździstym opartym na centralnej ośmiobocznej kolumnie. Kolumna ta najprawdopodobniej pochodzi z rozebranego skrzydła pd. zach. Znajduje się wu wystawa malarstwa i rzemiosła artystycznego.





(fotka z netu: https://www.zamkipolskie.com/kwidz/kwidz.html )