Re: Pomorze Gdańskie, IX 2025 (Świecie nad Wisłą)
napisał(a) dangol » 16.10.2025 17:57
W 1317 roku roku Zakon Krzyżacki utworzył w Świeciu komturię. Budowę gotyckiego zamku między rzekami Wisłą i Wdą rozpoczęto w 1335 roku na zlecenie komtura Konrada von Bruningscheim. Prace budowlane kontynuował komtur Günther von Hohenstein, w 1350 roku zamek w zasadzie był gotowy (niektóre z prac trały do końca XIV wieku). Od zachodu dostępu do zamku broniło ufortyfikowane miasto, które w to miejsce przeniesiono z pierwotnej lokalizacji na skarpie po 1338 roku, a więc w tym samym okresie kiedy wznoszono zamek. Warownia wzniesiona została z cegły, na planie regularnego kwadratu o boku około 50 metrów. Zamek właściwy miał dwa duże skrzydła (północne i wschodnie) prostopadłe do siebie oraz dwa skrzydła parterowe (zachodnie i południowe – dziś nie ma dziś po nich śladu, niektórzy historycy uważali, że stały tu jedynie mury kurtynowe) . Obok znajdowała się wieżyczka latrynowa (tzw. gdanisko). Najbardziej okazałym budynkiem było podpiwniczone trzykondygnacyjne skrzydło północne, w którym mieściła się kaplica oraz kapitularz (pełniący prawdopodobnie też funkcję refektarza). Krużganki znajdowały się jedynie przy skrzydle północnym i wschodnim. Charakterystyczną i nietypową dla zamków krzyżackich cechą zamku w Świeciu były cztery narożne cylindryczne baszty. Trzy wieże miały wysokość murów zamkowych. W narożniku północno-wschodnim znajdowała się największa wieża, stanowiąca wzmocnienie bramy wjazdowej i punkt ostatniej obrony. Wieża ta miała średnicę 10,24 m, grubość jej murów to 3 m. Jedno wejście znajdowało się na wysokości 13 metrów, połączone mostem zwodzonym z gankiem strażniczym. Poniżej wejścia znajdowała się pozbawiona schodów studnia, wykorzystywana jako więzienie. Mury obwodowe zamku miały blisko metr grubości. Przestrzeń między budynkiem zamku a murem wykorzystywano do ćwiczeń wojskowych i turniejów. Krzyżacy zmienili koryto rzeki Wdy, kierując jej wody wzdłuż północnych murów zamku i łącząc ją sztucznym przekopem z Wisłą. Obok zamku wysokiego powstało podzamcze, oddzielone fosą.

(zamek na przełomie XIV i XV w.)
Podczas wielkiej wojny polsko-krzyżackiej funkcję komtura Świecia pełnił Heinrich von Plauen, który w 1410 roku, po Ulrichu von Jungingen, został wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego. Wojska polskie bezskutecznie oblegały zamek w lipcu 1410 roku po bitwie pod Grunwaldem, Polacy zajęli wówczas wyłącznie miasto. Sukces Polaków nastąpił dopiero w 1454 roku w czasie wojny trzynastoletniej, kiedy ze względu na nieliczną załogę oraz nieprzygotowanie zamku do obrony, komtur świecki Eckard von Gonszrode opuścił warownię ze skarbcem i wyjechał do Malborka. Zarządzanie zamkiem świeckim przekazano biskupowi włocławskiemu.
W 1460 roku zamek dla Krzyżaków odzyskał najemnik Bernard von Zinnenberg (Szumborski) z Chełmna, a rok później znów, tym razem już ostatecznie, zamek zdobyli Polacy (dzięki podkopowi Polacy wdarli się na teren warowni i zmusili załogę do poddania się) i do 1502 roku był własnością rady miejskiej Torunia. W latach 1508-1772 w zamku znajdowała się siedziba polskich starostów królewskich.
W 1520 roku miasto Toruń, w zamian za zamek bierzgłowski, przekazało zamek w Świeciu królowi Zygmuntowi Staremu. Zamek przebudowano w stylu renesansowym w drugiej połowie XVI wieku.
(rycina z 1655 roku)
Podczas potopu szwedzkiego w 1655 roku zamek został został spalony i częściowo zburzony , a po 1772 roku władze pruskie wydały zgodę na jego rozbiórkę w celu pozyskania materiału budowlanego, co trwało do 1843 roku.
W 1859 roku rozpoczęto prace zabezpieczające ruinę, efekty tych prac zostały zniweczone w czasie II wojny światowej. Częściowa odbudowa zamku nastąpiła w latach 1970-1975. W 2002 r. zamek po raz pierwszy udostępniono dla zwiedzających, gruntowy remont miał miejsce w latach 2020-2024.