Jura Krakowsko-Częstochowska, VI 2025 (Złoty Potok)

Zamek Ogrodzieniec znajduje się na północnych stokach Góry Zamkowej, zwanej też Górą Janowskiego. To wzniesienie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (516 m n.p.m.) związane jest z osobą Aleksandra Janowskiego, jednego z założycieli Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, który w 1905 roku uratował od kompletnego zniszczenia ruiny zamku Ogrodzieniec.







Nabyłyśmy bilety ulgowe uprawniające do zwiedzania zamku Ogrodzieniec i grodu Birów (26 zł od głowy) i weszłyśmy na teren rozległego przedzamcza.







Na przedzamczu dawniej znajdował się browar, stajnie oraz zabudowania mieszkalne dla załogi i służby. Otaczał je kamienny mur w który wkomponowano malownicze skalne ostańce.

Widok na skały z grotą zwaną Męczarnią Warszyckiego.



Można tam podejść (ale nam się nie chciało) i zobaczyć salę tortur (współcześnie zaaranżowana wystawa w pomieszczeniu dawnej wartowni).
Kasztelan Stanisław Warszycki (kupił zamek w 1669 r.) słynął z okrucieństwa i ogromnego bogactwa ukrywanego ponoć w podziemiach na Ogrodzieńcu. Skarb miał być posagiem dla jego córki, ale nie dostała od ojca-sknerusa nawet talara. Warszycki ponoć bardzo brutalnie traktował swych poddanych torturując ich na różne sposoby. Własne żony zresztą też męczył ( jedną chłostał na dziedzińcu zamkowym na oczach służby, inną zamurował żywcem). W historii Polski zapisał się jednak jako wielki patriota, bohaterski obrońca Częstochowy przed Szwedami.

Poszłyśmy od razu w kierunku zamczyska, do kładki nad zrekonstruowaną fosą (dawniej z mostem zwodzonym).





Ogrodzieniec został zbudowany około połowy XIV wieku (w miejscu starszego drewnianego, powstałego za panowania Bolesława Krzywoustego, zniszczonego przypuszczalnie przez Tatarów w 1241 r.) na polecenie króla Kazimierza Wielkiego. Pierwszym znanym właścicielem zamku był marszałek Królestwa Polskiego Przedbór z Brzezia herbu Zadora, który dostał dobra od Kazimierza Wielkiego. Po śmierci Przedbora zamek ponownie stanowił dobra Korony, ale już w 1386 roku Władysław Jagiełło przekazał go Włodkowi z Charbinowic herbu Sulima. W 1470 roku zamek kupili bogaci mieszczanie krakowscy bracia Salomonowie. Po nich kolejni właściciele zmieniali się dość często, aż w 1523 roku zamek stał się własnością pochodzącej z Alzacji rodziny Bonerów (Jan Boner był wówczas głównym bankierem króla Zygmunta Starego). W latach 1530–1545 bratanek Jana, Seweryn Boner dokonał wielkiej przebudowy średniowiecznej warowni w późnogotycko – renesansową rezydencję, dorównującą luksusem siedzibie królewskiej na Wawelu. Rozbudowę kontynuował jego syn Stanisław, który zmarł bezpotomnie w 1560 roku, jego majątek odziedziczyła siostra Zofia, żona Jana Firleja. Firlejowie przeprowadzili dalszą rozbudowę zamku.



Ogrodzieniec był kilka razy zniszczony, po raz pierwszy w 1587 roku przez wojska austriackiego arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, ubiegającego się o polski tron. W 1655 roku zamek opanowali Szwedzi i stacjonowali w nim prawie dwa lata, rujnując znaczną część zabudowań. Warownię odbudował w 1669 roku kasztelan krakowski Stanisław Warszycki. Około 1695 r. zamek przeszedł w ręce Męcińskich. W 1702 roku Ogrodzieniec mocno ucierpiał w pożarze wznieconym przez wojska szwedzkie Karola XII (spłonęła połowa zamku) , od tej pory zaczął popadać w ruinę. Zrujnowany zamek został ostatecznie opuszczony około 1810 roku.
Na początku XX wieku podzielono dobra ogrodzienieckie. Ruiny zamku otrzymał Ludwik Kozłowski, jeden z okolicznych wieśniaków. Kamienie z rozpadających się murów posłużyły jako budulec na budynki w Podzamczu. Za sprawą Aleksandra Janowskiego w 1905 roku zamek wykupiono z rąk prywatnych. Po konserwacji ruin w latach 1959-1973 udostępniono do zwiedzania reprezentatywne pomieszczenia zamku.

Rozpoczynamy zwiedzanie wchodząc przez wieżę bramną, główną bramę wjazdową na teren właściwego zamku. Nad sklepioną półkoliście bramą z renesansowym portalem z ciosów kamiennych, widnieje wnęka, w której znajdowała się tablica fundacyjna Seweryna Bonera. Z obu stron wnęki znajduje się zniszczona dekoracja w kształcie głów lwów, które trzymają w paszczach tarcze z herbem Bonerów.





Zachowany w formie trwałej ruiny zamek górny wzniesiony został na planie nieregularnym. Składa się z czterech skrzydeł zgrupowanych wokół nieregularnego, sześciobocznego głównego Dziedzińca Pańskiego. Osiągamy ten dziedziniec po przejściu przez wieżę bramną.



Możemy stąd zaglądnąć do zamkowej kuchni ze studnią. Dalsze zwiedzanie jest jednokierunkowe (dobrze oznakowane), wiodące do w górę to w dół, przez różne zakamarki obiektu. Zamek jest budową dość skomplikowaną… Pusto niestety nie było, ale tego mogłyśmy się spodziewać w Boże Ciało w takim zamku…





Ruiny są nieźle zachowane, a zwiedzanie ułatwiają dodane liczne schody i platformy zabezpieczone barierkami,

U mnie ogonek zwiedzajacych ciągnął się nieprzerwanie od wejścia do wyjścia. I właśnie schody powodowały zatory z uwagi na to, że wiele osób, w tym dzieci, podchodziło do nich że strachem. Widać, że dzieciaki teraz nie bawią się na trzepaku

Nam udało się zwiedzać Ogrodzieniec w środku tygodnia , zaraz po otwarciu , więc w całym zamku spotkaliśmy może dwadzieścia osób , ale gdy wychodziliśmy już tak różowo nie było


Pozdrawiam
Piotr

piotrf napisał(a):Nam udało się zwiedzać Ogrodzieniec w środku tygodnia , zaraz po otwarciu

Zwiedzanie po otwarciu z pewnością jest dobrym rozwiązaniem , nam tak się kiedyś udało z Orawskim Zamkiem, zwiedzaliśmy w "grupie" 5-osobowej.

Marlowe1994 napisał(a): Widać, że dzieciaki teraz nie bawią się na trzepaku

U nas tych „nietrzepakowych” dzieci było niewiele , może wiele z nich sprawności i odwagi nabywa inaczej? Zator (i to spory) był na wieży oraz na oryginalnych, stromych kamiennych schodach (na szczęście dla wielu są tam na ścianach łańcuchy ). Czasem udało się trafić na całkowicie bezludziowe schody .

Podchodzimy po kręconych schodach i po chwili docieramy na taras nad studnią.









Dalej przechodzimy przez współczesną kładkę nad kurną kuchnią i mamy kolejny widok na główny dziedziniec…





Kręconymi schodami docieramy do prywatnych pomieszczeń właściciela zamku – sypialni Bonera i biblioteki.

Z biblioteki schodami przechodzimy na ganek i dalej, do sali kredencerskiej. Jej nazwa wywodzi się od umieszczonego w sąsiadującej z salą baszcie kredensu, czyli chłodni z systemem cyrkulacji powietrza utrzymującego niską temperaturę.









Stąd można wejść na jedyną udostępnioną do zwiedzania basztę Kredencerską. Dwie moje koleżanki weszły, ale fotki z góry w zasadzie głównie z ich buźkami, więc nie będę ich tu wstawiać. Zdjęć z widokami z wieży nie zdobiły wiele, ale fajnie na nich widać Basztę Skazańców oraz Katownię Warszyckiego.







Reszta babskiej ekipy czekała pod basztą. No i trochę czasu trwało, zanim te dwie dotarły w tłoku na górę, a potem zeszły do nas. Schody na basztę okazały się najbardziej zatłoczonym miejscem na zamku.

Danusiu , wstyd się przyznać , ale na wieży nie byłem , w każdym razie nie pamiętam o tym fakcie
Widoki są zapewne rozległe


Pozdrawiam
Piotr

Piotrze, na wieży nie byłam, ale raczej nie żałuję. Koleżanki opowiadały, że na schodach (zarówno w górę, jak i w dół) czuły się jak w środku prasy, z każdej strony przyciskane przez innych ludków. Nie wiem, czy nawet najrozleglejsze (ale krótko dostępne ) widoki z wieży są tego warte...

W przypadku takiego zwiedzania , nie żal mi , bo żadne widoki nie są warte
W tym roku już kilka wież z zacnymi widokami odwiedziłem


Pozdrawiam
Piotr

piotrf napisał(a):
W tym roku już kilka wież z zacnymi widokami odwiedziłem

Zeszłyśmy o jeden poziom niżej, do izb rycerskich (obecnie noszą nazwę lamusa ciemnego i jasnego), potem wykutymi w skale schodami na odkryty poziom Kurzej Stopy, a następnie stromo na jej najniższe poziomy.









Na Ogrodzieńcu kręcono też sceny do filmów (upamiętnia to wystawa): W 1973 r. - część plenerów zdjęciowych do serialu Janosik.
W 1980 r. - film "Rycerz" w reżyserii Lecha Majewskiego.
W 1984 r. zespół Iron Maiden nagrał na zamku wstawkę filmową, która została użyta w filmie Live After Death w części Behind The Iron Curtain. Materiał został wykorzystany przy utworze Hallowed Be Thy Name.
W 2001 r. w ruinach kręcono zdjęcia do Zemsty w reżyserii Andrzeja Wajdy.









Obydwie dłuższe ściany zewnętrzne „kurzej nogi” do wysokości III kondygnacji przerwane są głębokimi niszami, miedzy którymi znajdowały się strzelnice.



Z przyziemia Kurzej Stopy można wyjść na niewielki dziedziniec gospodarczy zwany Ptasznikiem (być może mieściła się tu ptaszarnia), a z niego w górę na zrekonstruowane drewniane krużganki podwieszone na murze kurtynowym.

Dochodzimy pod Wieżę Skazańców, na otwarty taras, w miejscu którego kiedyś znajdowała się jedna z sal reprezentacyjnych.











Tuż przed schodami minęłyśmy wieżę bramną, na tym poziomie w wieży tej znajdowała się niegdyś kaplica zamkowa. Teraz schodami do pomieszczeń skarbca…



Kręconymi współczesnymi schodami zeszłyśmy na Dziedziniec Pański i przez bramę główną opuściłyśmy zamek górny. Jeszcze tylko widok na przedzamcze, na którym właśnie zaczęły się pokazy konne







Nie zostałyśmy jednakże na podziwianie popisów „rycerzy”, gdyż przed obiadem chciałyśmy jednak odwiedzić gród Birów, skoro już miałyśmy bilety.

Rekonstrukcja zamku z XVI wieku: 1-wjazd na podzamcze, 2-stajnia i wozownia, 3-browar i gorzelnia, 4-katownia, 5-wieża bramna, 6-dziedziniec główny, 7-skrzydło północne, 8-skrzydło północno – zachodnie, 9-skrzydło zachodnie, 10-skrzydło południowe, 11-Wieża Kredencerska, 12-Wieża Skazańców, 13-beluard, 14-Kurza Stopa, 15-dziedziniec gospodarczy, 16-dziedziniec rycerski

Na zakończenie wizyty na Ogrodzieńcu, jeszcze co nieco o związanych z zamkiem legendach .

Legenda o czarnym psie : W księżycowe noce na murach zamkowych można spotkać wielkiego czarnego psa, który ciągnie za sobą długi łańcuch. To ponoć duch Stanisława Warszyckiego (wspominałam o nim w którymś z wcześniejszych odcinków), który został v zamieniony przez diabły w czarnego psa, do dziś pilnującego ukrytych skarbów…

Legenda o dwóch braciach: Mieszkający ongiś na zamku bogaci, ale bardzo chciwi bracia, zmarli równocześnie. W testamencie zostawili nakaz pochowania ich we wspólnym grobie wraz z całym ich majątkiem oraz wystawienie straży pilnującego ich grobu przez całą dobę. Tak też się stało, a grobu pilnowało czterech rycerzy, którzy swe miecze zraszali wodą święconą, aby odpędzać duchy skrzywdzonych przez chciwych braci.

Legenda o zamkowej studni: Odbywający na zamku służbę wojskową Anzelm z Józefowa, po dwóch latach zapragnął wrócić do domu, w którym zostawił piękną żonę. Właściciel Ogrodzieńca Seweryn Boner uzależnił zwolnienie ze służby od wykopania studni na zamkowym dziedzińcu. Anzelm przystąpił z zapałem do pracy, ale mijały lata, a wody w studni nie było… Kiedy wreszcie się pojawiła, stary i zniedołężniały Anzelm zmarł wkrótce po wydostaniu się ze studni na dziedziniec, a w tym samym momencie zniknęła woda ze studni.

Legenda o Białej Damie: Właściciel Ogrodzieńca, jeden z Bonerów, miał piękną córkę Olimpię, która zakochała się w młodym rycerzu Stanisławie Kmicie. Rycerz był katolikiem, a Boner zażartym protestantem i nie chciał nawet słyszeć o takiej miłości swej córy. W tym czasie wybuchła wojna i młody rycerz wyruszył na nią, obiecując ukochanej, że będzie do niej słać listy. Boner jednakże przechwytywał wszystkie listy, jakie do Olimpii pisał zakochany młodzian, w końcu odpisał na nie podszywając się pod dziewczynę podając, że Olimpii miłość przeszła i oddała rękę komu innemu. Zrozpaczony rycerz rzucił się w przepaść ze skały.. Olimpia dowiedziawszy się o jego śmierci i podstępie ojca, skoczyła z wieży zamkowej. Od tej pory nocą pojawia się czasem na murach zamkowych jej duch w białej sukni…