Za miedzą: Žacléř

Ikonostas z połowy XVIII w.przypominający ołtarze katolickich kościołów…

W centrum nawy głównej zajmuje relikwiarz ze szczątkami świętych męczenników wileńskich, których wizerunki widzieliśmy nad wejściem do cerkwi.



Bracia Antoni i Jan oraz ich krewny Eustachy byli dworzanami księcia Olgierda, przyjęli prawosławny chrzest. Olgierd tolerował fakt przyjęcia chrześcijaństwa przez swoich dworzan (żona księcia była prawosławna), jednak oczekiwał, że będą oni stosować się do zwyczajów przyjętych na dworze (m.in. strzyżenie włosów, golenie brody, spożywanie mięsa w chrześcijańskie dni postne). Nakazał im publicznie złamać post, zjeść mięso w piątek przed Bożym Narodzeniem. Gdy odmówili, zostali wtrąceni do więzienia i poddani torturom. Ostatecznie w grudniu 1347 r. zostali powieszeni w dębowym gaju na wzgórzu św. Trójcy (wtedy leżącym poza miastem), w pobliżu dzisiejszej cerkwi. W 1374 r. zostali kanonizowani.



Ciała męczenników ponoć nie rozłożyły się, lecz uległy mumifikacji. Zabalsamowane zwłoki męczenników przez wiele lat znajdowały się w podziemnej krypcie urządzonej pod ikonostasem. Od 1997 r. relikwie trzech pierwszych chrześcijańskich świętych Wilna spoczywają obok siebie w centrum cerkwi św. Ducha. Relikwie przykryte są szatą l w takim kolorze, jaki odpowiada aktualnej barwie szat roku liturgicznego. Raz w roku (27 kwietnia) wierni mogą dotknąć szat świętych, relikwie mają ponoć moc uzdrawiającą.

Jeśli nie ma się czasu na odwiedzenie większości wileńskich świątyń i trzeba zrobić jakąś selekcję, to warto aby na liście „wybrańców” znalazła się cerkiew św. Ducha.

Jakoś w te okolice nie mogę się zebrać A ładnie tam
No i ta zupka, bardziej na jakieś danie mi wyglądała

Zupa w ciemnym chlebku była bardzo sycąca. Jak dla mnie, zupełnie wystarczyła za dwudaniowy obiad , zwłaszcza że zwykle jadam jedno danie.

Przeszliśmy kolejny kawalątek ulicy Ostrobramskiej…



Gotycki dom Medininkų namas , to jedyna zachowana na wileńskiej starówce budowla wzniesiona na cele gospodarcze, prawdopodobnie służyła jako magazyn. Pod koniec XVI w. fasadę ozdobiono renesansowym sgraffito.



Obok znajduje się Hotel Europa Royale ...

Wkrótce byliśmy przy Wrotach Bazyliańskich prowadzących do jednego z ważniejszych kompleksów religijnych dawnego Wilna. Brama ta została zbudowana w połowie XVIII wieku, ale klasztor Bazylianów i klasztorna cerkiew św. Trójcy są znacznie starsze, powstały w XIV w. (monastyr nieco później od świątyni), potem oczywiście kompleks wielokrotnie przebudowano.
Do końca XVI w. był to najważniejszy prawosławny ośrodek zakonny na Litwie. Po zawarciu unii brzeskiej, klasztor Trójcy Świętej stał się przedmiotem ostrego sporu między prawosławnymi a unitami, rozstrzygniętego ostatecznie w 1609 r. przez sąd królewski na korzyść unitów. Mnisi, którzy nie pogodzili się z postanowieniami unii, założyli w pobliżu monaster Św. Ducha (w jego cerkwi byliśmy „chwilę” wcześniej).







W przejściu bramnym znajduje się tablica upamiętniająca Ignacego Domeykę.

Za arkadą wejściową znajduje się przestronny dziedziniec kompleksu, którego środek zajmuje cerkiew św. Trójcy.









W głębi malowniczego, aczkolwiek trochę zapuszczonego dziedzińca, mieszczą się budynki klasztorne z przełomu XVIII i XIX wieku.
Gdy po rozbiorach Polski Wilno znalazło się w granicach Imperium Rosyjskiego, początkowo klasztor bazylianów funkcjonował bez przeszkód. W 1823 r. władze carskie odebrały mnichom część kompleksu, w lewym skrzydle nieukończonego gmachu urządziły więzienie. Przetrzymywano tam m.in. oskarżonych w procesie filomatów i filaretów, w tym Adama Mickiewicza i Ignacego Domeykę. Więźniowie przekupili strażników i nocami spotykali się w celi Mickiewicza, nazwanej potem Celą Konrada (znaną nam z „Wielkiej Improwizacji” w III części „Dziadów”).
Na ścianie przy wejściu do gmachu klasztornego wisi tablica informująca, , że był tam więziony Mickiewicz.



Autentyczna Cela Konrada w 1867 r., podczas ostatniej przebudowy klasztoru Bazylianów została połączona (poprzez zburzenie bocznej ściany) z innymi pomieszczeniami. Miejsce, w którym znajduje się obecna Cela Konrada, jest umowne. Zostało dobudowane do cerkwi, gdyż nowi właściciele nie znaleźli dla niej miejsca w dawnym klasztorze. Właściwe (w ramach tego większego pomieszczenia) znajduje się na terenie zajmowanym obecnie przez czterogwiazdkowy hotel „U Bazylianów” (lit. Pas Baziljonus). Do zrekonstruowanej Celi Konrada nie weszliśmy (jest udostępniona dla turystów od 2009 r.) , nie do końca też udało się zobaczyć wnętrze cerkwi Św. Trójcy, gdyż było ono w remoncie.

Kompleks Bazylianów powstał w miejscu świętego gaju istniejącego tu w czasach pogańskiej Litwy, na niewysokim wzgórzu zwanym obecnie górą św. Trójcy. Tu właśnie, na świętym dębie, w 1347 r. powieszono trzech wileńskich świętych męczenników, których relikwie widzieliśmy w cerkwi św. Ducha.
Pierwszą prawosławną cerkiew (wtedy drewnianą) zbudowano tu w 1349 r. z inicjatywy rosyjskiej księżniczki Julianny Twerskiej, drugiej żony księcia Olgierda (matki Jagiełły), na rozkaz którego stracono Jana, Antoniego i Eustachego .
Murowaną cerkiew, na miejscu dotychczasowej drewnianej, zbudowano w I połowie XVI w. Podczas przebudowy kompleksu klasztornego do cerkwi dostawiono kaplice boczne, w sąsiedztwie wzniesiono wolnostojącą dzwonnicę (pokazałam ją na jednej z wcześniejszych fotek). Podczas renowacji zespołu w połowie XVIII w. (była konieczna po zniszczeniach w czasie pożarów) świątynia została przebudowana w stylu rokokowym – architekt (słynny z wielu wileńskich projektów Jan Krzysztof Glaubitz – urodzony niedaleko Wrocławia , w Świdnicy) pozostawił gotycką trójnawową halę z absydami na zakończeniu naw, dostawił tylko cztery smukłe wieżyczki, powiększył okna i przerobił portal.











Na zewnętrznej ścianie cerkwi znajduje się zniszczony XIX-wieczny fresk z postaciami męczenników wileńskich , poniżej widnieje rosyjska tablica ich pamięci.





Fresk we wnęce po drugiej stronie głównego wejścia do cerkwi, przedstawia grupę trzech innych świętych związanych z monastyrem (jeden z nich to metropolita kijowski Makary I) .

Z powodu remonuu do wnętrza cerkwi mogliśmy zaglądnąć jedynie przez otwarte drzwi.







Ikonostas pochodzi z połowy XIX w.





W XIX w. szczególnym kultem wśród wiernych otaczana była ikona Matki Bożej Theotokos Hodegetria przywieziona do Wilna przez Helenę Moskiewską (żonę naszego króla Aleksandra Jagiellończyka).
Według legendy, ikona została napisana przez św. Łukasza Ewangelistę i przez długie lata była rodową relikwią greckich cesarzy w Konstantynopolu. Do Moskwy ikonę przywiozła Zofia Paleolog, siostrzenica ostatniego cesarza bizantyjskiego, która została żoną wielkiego księcia Moskiewskiego Iwana III Srogiego. Ich właśnie córką była Helena Moskiewska. Przez dwa wieki (1715-1915) ikona znajdowała się w cerkwi Trójcy Świętej, wstawiona do ikonostasu w rzędzie ikon namiestnych, po lewej stronie carskich wrót. Podczas ewakuacji w czasie I wojny światowej, ikona została wywieziona z Wilna, do klasztoru w Moskwie, zaginęła podczas zamknięcia klasztoru przez bolszewików. Jej kopia znajduje się w klasztorze św. Ducha.

(fotka z netu)

Przez Bramę Bazyliańską wróciliśmy na ulicę Ostrobramską.

Widok na kopułę (z mitrą wielkoksiążęcą) kościoła św. Kazimierza…





Filharmonia Narodowa , od 1940 r. mieści się w gmachu z początku XX wieku.









Na placu naprzweciwko filharmonii stoi pomnik Jonasa Basanavičiusa.

W niewielkiej odległości od palcu z pomnikiem, ul. Ostrobramska przechodzi w ulicę Wielką (lit. Didžioji gatvė ), jedną z najwcześniej wytyczonych ulic Wilna.

Na fotce poniżej mamy fragment klasycystycznego pałacu Abramowiczów (lit. Abramavičių rūmai, położonego obok kościoła św. Kazimierza. W latach 1844-1918 znajdowała się tu siedziba prawosławnych metropolitów wileńskich i litewskich, a po II wojnie światowej w pałacu umiejscowiło się Konserwatorium Muzyczne.



Barokowo-klasycystyczny dom przy Wielkiej, mieszczący obecnie Ambasadę Turcji, w II połowie XIX w. był siedzibą księgarni Abla Syrkina, a potem drukarni jego syna Alberta Syrkina (więcej TU).



Radisson Blu Royal Astorija to jeden z najstarszych hoteli Wilna, został zbudowany w 1901 r.





Do barokowego kościoła św. Kazimierza (lit. Šv. Kazimiero bažnyčia) nie weszliśmy.



Świątynię zbudowali jezuici w latach 1604–1618, jako wotum po kanonizacji królewicza Kazimierza Jagiellończyka. W latach 1624–1630 kaznodzieją i spowiednikiem był tutaj św. Andrzej Bobola





Kamień węgielny, widoczny na fasadzie, przyniosła ze wzgórz na Antokolu procesja 700 Wilnian.

Ulica Wielka przechodzi przez Plac Ratuszowy (lit. Rotušės), czyli Rynek wileńskiej starówki.







Skoro Rynek, to jest i Ratusz.



Najstarszy ratusz (wzmianka o nim pochodzi z 1432 r.) znajdował się w tym samym miejscu. Jego fundamenty datowane na czasy Jagiełły, znajdują się pod wschodnią częścią obecnej budowli. Miasto nawiedzane było wielokrotnie przez pożary, konieczne więc były odbudowy. Obecny klasycystyczny wygląd jest efektem przebudowy pod koniec XVIII w.



Kolumnowy portyk zwieńczony jest tympanonem z herbem Wilna.

Przy Placu Ratuszowym stoi oczywiście wiele domów, o każdym z nich zapewne można coś napisać, ja jednakże ograniczę się tylko do kilku.

Pod numerem 27 znajduje się dom należący dawniej do klasztoru Trynitarzy z Antokolu. Zbudowany został w stylu gotyckim w XVI-XVII w., odbudowany po pożarze w 1748 r., stąd również cechy innych stylów.



Pod numerem 25 stoi dom z końca XV w. (wiele razy przebudowany), należący kiedyś do rzeźbiarza Marka Antokolskiego.



Po przeciwnej stronie, pod numerem 22, jest dom z tablicą pamiątkową przypominającą, że tu było ostatnie wileńskie mieszkanie Mickiewicza.





Widoczna w oddali wieża należy do cerkwi św. Mikołaja, stojącej przy ul. Wielkiej.





Póki co, nie był to jednak kierunek, w którym zdążała nasza wycieczka. Przed fontanną skręciliśmy bowiem w lewo, w ulicę Szklaną.

Na rogu ul. Wielkiej (tu jeszcze przebiega Pl. Ratuszowy) i ulicy Szklanej (lit. Stiklių) stoi dom zbudowany na przełomie XVI i XVII w. dla wileńskiego wójta Tomasza Bildziukiewicza. Obecnie jest tu gospoda Amatininkų užeiga – za każdym razem, gdy przechodziliśmy w pobliżu, było tam pełno gości.





Ul. Szklana to część dawnego Małego Getta żydowskiego.



Żydzi przybyli do Wilna już w XIV w. w czasach księcia Olgierda, ale największa fala migracyjna pojawiła się w połowie XVI w. Masowość żydowskiego osadnictwa była tak duża, że Wilno było nazywane północną Jerozolimą. W 1633 r. otrzymali prawo handlu, rzemiosła i produkcji trunków.

Przed wybuchem II wojny światowej Żydzi stanowili ok. 30% mieszkańców Wilna. We wrześniu 1941 r. Niemcy utworzyli w mieście dwa getta, w których zamknięto tych, którzy nie zostali zamordowani na początku wojny, a którym nie udało się uciec lub ukryć. Małe Getto przetrwało zaledwie do 21 X 1941, Wielkie Getto zostało zlikwidowane 23 IX 1943. Dziś w Wilnie mieszka około 5 tysięcy Żydów.

Do najlepiej zachowanych ulic dawnej dzielnicy żydowskiej należy właśnie ulica Szklana. Jej nazwa upamiętnia powstanie w połowie XVI w. pierwszej manufaktury szkła na Litwie.