Śladami Imperium Osmańskiego - Stambuł city break 2024

Jeżdżąc palcem po mapie natrafiłem na Panoramę i nawet sobie zaznaczyłem, ale finalnie została wyeliminowana, kosztem innych atrakcji.

Fatih

Mehmed II Zobywca (Mehmed Fatih) nie poprzestał na zdobyciu Konstantynopola, jego ambicje sięgały dalej. Podbił całą Serbię i Bośnię, a pod koniec życia, po wielu niepowodzeniach i śmierci Skanderbega, udało mu się zakończyć powstanie w Albanii (przy okazji założył tam miasto Elbasan). Uzależnił również od Imperium Osmańskiego Chanat Krymski, gdzie tron obsadził lojalną wobec Stambułu dynastią Girejów.

Jednocześnie zaraz po 1453 r. postanowił błyskawicznie odbudować zniszczony Konstantynopol. Uprzątnięto ruiny, wzniesiono nowe domy, Hagię Sophię i wiele innych kościołów przemianowano na meczety, dobudowując do nich minarety. Jednak Mehmed uznał, że to za mało i tak wielkie wydarzenie jak zdobycie miasta wymaga ufundowania nowego meczetu. Dlatego też na gruzach Kościoła Świętych Apostołów nakazał wybudować meczet przewyższający wielkością Hagię Sophię. Ukończony w 1471 r. Meczet Fatih został pierwszym tzw. meczetem imperialnym i zapoczątkował tradycję fundowania przez każdego sułtana meczetu po znaczącym podboju. Meczet przetrwał trzęsienie ziemi w 1509 r., ale po znacznie większym trzęsieniu w 1766 r. zawalił się. Został odbudowany - w innym kształcie i powiększony - 5 lat później. Tak więc obecny Meczet Fatih nie jest oryginalny, jednak wciąż prezentuje się okazale.

















Na tyłach świątyni wybudowano kaplicę - turbe - gdzie spoczywają ciała Mehmeda i jego żony. Ma on największą i najładniejszą trumnę ze wszystkich sułtanów i jako jedyna znajduje się wszklanej gablocie, w związku z czym trudno o dobre zdjęcia.



Tereny wokół meczetu - od murów miasta aż po Stary Pałac i od targu niewolników aż po Złoty Róg utworzyły dzielnicę, nazwaną oczywiście Fatih. Tam, tuż obok Akweduktu Walensa, w latach 80 XX wieku utworzono niewielki park, nazwany - jakżeby inaczej - Fatih Parki, a w jego centrum stanął odlany z brązu pomnik samego sułtana na koniu.

marekkowalak napisał(a):Fatih

Tam niestety nie dotarłam.

marekkowalak napisał(a):

To zdjęcie w 100% przekonało mnie prawie jak w Panoramie Racławickiej...

Pałac Topkapi

Natychmiast po zdobyciu miasta Mehmed Zdobywca przystąpił do jego błyskawicznej odbudowy. Jedną z pierwszych inwestycji był oczywiście pałac dla władcy i jego świty, jako że dawny Pałac Cesarski był w ruinie i nie nadawał się do odbudowy. Na jego miejsce wybrano plac w samym centrum miasta (dzisiejszy Plac Bajazyda obok Grand Bazaru). Właściwą część pałacu ukończono w zaledwie rok, ale budowa rezydencji władcy oraz haremu trwały kolejne 2 lata - całość ukończono w 1457 r.

Niestety, Mehmed nie był zbytnio zadowolony z wielkości i przepychu pałacu i zapragnął wybudować coś, co będzie godne takiego władcy. Ściągnął do stolicy najlepszych architektów, projektantów i rzemieślników i nakazał budowę nowego, wielkiego pałacu. Znaleziono odpowiednie miejsce - na rozległych terenach za Hagia Sophia, na wzgórzu nad portem Sarayburnu, z pięknym widokiem na Złoty Róg i Bosfor. Prace ruszyły w 1459 r., a 19 lat później sułtan wraz z Divanem przeniósł się do nowej siedziby, nazwanej Nowym Pałacem (Yeni Saray), w odróżnieniu od dotychczasowej siedziby, którą zaczęto odtąd nazywać Starym Pałacem (Eski Saray) - pozostał tam cały harem. Nowy Pałac pozostał siedzibą władców Imperium aż do 1853 r., kiedy Sułtan Abdulmecid I przeniósł dwór do Dolmabahce. Prawie każdy z kolejnych sułtanów rozbudowywał pałac, zmieniał wystrój, dodawał nowe elementy, także po kilku pożarach, które miały tu miejsce. W XIX wieku, nawiązując do jednej bram w Sarayburnu, która była najeżona armatami, nazwano to miejsce Pałacem Topkapi.

Na zwiedzanie można spokojnie przeznaczyć cały dzień - teren jest ogromny. Można też mniej, ale takie 3-4 godziny to minimum. Bilet kosztuje 1500 lir (ok. 195 zł) i można go kupić w kasie lub w automatach na pierwszym dziedzińcu.

Zaraz przy kasach do Hagia Sophia znajduje się pierwsza brama, wybudowana jeszcze przez Mehmeda II - Brama Cesarska lub Imperialna. Tu są kontrole bezpieczeństwa, ale dalej wchodzi się jeszcze bez biletów. Przed bramą znajduje się okazała fontanna, wybudowana później, bo w 1728 r. przez Sułtana Ahmeda III.



Pierwszy dziedziniec - Dziedziniec Janczarów (Alay Meydanı) to właściwie park z 300-metrową alejką. Po lewej stronie jest dawny Kościół Św. Ireny, po prawej kasy biletowe. Było to miejsce otwarte dla wszystkich, tu znajdowały się też stajnie i łaźnie, ale żaden z tych budynków nie zachował się do dzisiaj.

Na końcu znajduje się chyba najbardziej charakterystyczna budowla całego pałacu - Brama Pozdrowień (albo Środkowa). Zbudował ją Mehmed II, a słynne ośmiokątne wieże dobudował oczywiście Sulejman.





Za tą bramą znajduje się drugi dziedziniec, gdzie zwykli śmiertelnicy nie mieli już wstępu. Nikt poza sułtanem nie mógł przejechać przez tę bramę konno.
I tu właśnie zaczyna się prawdziwe zwiedzanie. Po prawej stronie mamy budynki dawnych kuchni, dwukrotnie odbudowywanych po pożarach. Obecnie zgromadzono tam wystawy sreber, szkła, porcelany, ceramiki, jak również naczynia kuchenne używane w czasach sułtanatu (obsługa kuchni liczyła najczęściej od 1000 aż do 2000 osób!!)
















Po lewej stronie dziedzińca jest to, co każdego przyciąga najbardziej - czyli harem (wrócimy tu na koniec). Nad nim natomiast góruje kolejna legendarna budowla - Wieża Sprawiedliwości (Adalet Kulesi), z której najwyższe rangą kobiety obserwowały ważne wydarzenia, odbywające się na drugim dziedzińcu (wstąpienie nowego sułtana na tron, przysięgi synów Sułtana przed janczarami, ceremonie obrzezania czy pogrzeby).

marekkowalak napisał(a):Bilet kosztuje 1500 lir (ok. 195 zł) i można go kupić w kasie lub w automatach na pierwszym dziedzińcu.

Poszaleli z tymi cenami. Ja rozumiem, że jest inflacja, ale żeby aż o 230% podnieść cenę biletu, to się nie mieści w głowie. My płaciliśmy po 650 lir.

Te kuchnie w Pałacu Topkapi bardzo nam się podobały.

megidh napisał(a):

marekkowalak napisał(a):Bilet kosztuje 1500 lir (ok. 195 zł) i można go kupić w kasie lub w automatach na pierwszym dziedzińcu.

Poszaleli z tymi cenami. Ja rozumiem, że jest inflacja, ale żeby aż o 230% podnieść cenę biletu, to się nie mieści w głowie. My płaciliśmy po 650 lir.

Razem z haremem?

Bo wcześniej był oddzielny bilet na pałac, a oddzielnie można było dokupić harem. Teraz jest tylko jeden łączony.

marekkowalak napisał(a):

megidh napisał(a):

marekkowalak napisał(a):Bilet kosztuje 1500 lir (ok. 195 zł) i można go kupić w kasie lub w automatach na pierwszym dziedzińcu.

Poszaleli z tymi cenami. Ja rozumiem, że jest inflacja, ale żeby aż o 230% podnieść cenę biletu, to się nie mieści w głowie. My płaciliśmy po 650 lir.

Razem z haremem?

Bo wcześniej był oddzielny bilet na pałac, a oddzielnie można było dokupić harem. Teraz jest tylko jeden łączony.

Tak, cena 650 lir była za wejście do wszystkich zakątków pałacu, łącznie z haremem.

Powariowali....
Na razie odpuszczę patrzenie na loty w tym kierunku, na kwiecień dalej nie nam konkretnego planu

megidh napisał(a):Poszaleli z tymi cenami. Ja rozumiem, że jest inflacja, ale żeby aż o 230% podnieść cenę biletu, to się nie mieści w głowie. My płaciliśmy po 650 lir.

piekara114 napisał(a):Powariowali....

Zgadzam się. Turcy przeginają z cenami wstępu do atrakcji turystycznych. Taki Wersal czy Schonbrunn kosztują połowę tego.

Aczkolwiek faktycznie nie wychodzi aż 230%, bo trzeba wziąć pod uwagę inflację w Turcji. Pod koniec czerwca te 650 lir to było ok. 104 zł, teraz 1500 lir to ok. 195 zł, więc wzrost o jakieś 90%.

Druga sprawa, że o ile do Hagia Sophia cena jest faktycznie bezsensowna, tak w Topkapi jest bardziej adekwatna do tego, co się w zamian dostaje. Gdybym musiał wybrać tylko jedno z tych miejsc, za które mam zapłacić - zdecydowanie wybieram Topkapi.

marekkowalak napisał(a):Aczkolwiek faktycznie nie wychodzi aż 230%, bo trzeba wziąć pod uwagę inflację w Turcji. Pod koniec czerwca te 650 lir to było ok. 104 zł, teraz 1500 lir to ok. 195 zł, więc wzrost o jakieś 90%.

Pewnie że nie wychodzi 230%, bo błędnie nacisnęłam "2" na klawiaturze, a powinnam wcisnąć "1". Zwiększenie ceny z 650 do 1500 lir to podwyżka o 130%. Przepraszam za wprowadzenie w błąd.
Ale masz rację, że w czerwcu zeszłego roku kurs był inny i za 1 lirę turecką trzeba było zapłacić 0,17 zł. Natomiast obecnie trzeba zapłacić 0,13 zł. Tak więc ja za bilet do Topkapi zapłaciłam w przeliczeniu na złotówki 110,50 zł, a Ty, tak jak napisałeś wcześniej, 195,00 zł. Różnica wynosi więc 84,50 zł, faktycznie więc nie jest taka wielka, jak się pierwotnie wydawała.

marekkowalak napisał(a):Druga sprawa, że o ile do Hagia Sophia cena jest faktycznie bezsensowna, tak w Topkapi jest bardziej adekwatna do tego, co się w zamian dostaje. Gdybym musiał wybrać tylko jedno z tych miejsc, za które mam zapłacić - zdecydowanie wybieram Topkapi.

Też uważam, że Pałac Topkapi jest wart zobaczenia, nawet za taką cenę biletów. Natomiast cena biletów do Hagia Sophia jest faktycznie za wysoka i gdybym miała wybierać, to też wybrałabym Pałac Topkapi.
Ale teraz to się wymądrzam, bo wiem, jak Hagia Sophia wygląda w środku. Gdybym tam nie była, to zapewne by mnie tam ciągnęło.

megidh napisał(a): gdybym miała wybierać, to też wybrałabym Pałac Topkapi.
Ale teraz to się wymądrzam, bo wiem, jak Hagia Sophia wygląda w środku. Gdybym tam nie była, to zapewne by mnie tam ciągnęło.

I to jest klu.... Bo o ile o Hagia Sophia większość słyszała to już o Pałacu zdecydowanie mniej, więc wiadomo na co pierwsze większość kasę przeznaczy... I nie ma co ukrywać, sama też bym HS wybrała....bo to jednak w głowie od dziecka tkwi...

piekara114 napisał(a): I to jest klu.... Bo o ile o Hagia Sophia większość słyszała to już o Pałacu zdecydowanie mniej, więc wiadomo na co pierwsze większość kasę przeznaczy... I nie ma co ukrywać, sama też bym HS wybrała....bo to jednak w głowie od dziecka tkwi...

Dokładnie tak samo główkują Turcy, ustalając takie kosmiczne ceny. Miejsca, o których każdy słyszał, zawsze przyciągną turystów, niezależnie od ceny.

Tak jak raczej nikt nie wyjedzie z Paryża bez wjazdu na Wieżę Eiffla, Rzymu bez Koloseum czy Aten bez Akropolu, tak Hagię Sophię w Stambule też trudno odpuścić

megidh napisał(a):Ale teraz to się wymądrzam, bo wiem, jak Hagia Sophia wygląda w środku. Gdybym tam nie była, to zapewne by mnie tam ciągnęło.

Ja zapewne tak samo

Topkapi - cd.
Drugi dziedziniec od trzeciego oddziela tzw. Brama Szczęśliwości (lub Brama Audiencji).



To tutaj ustawiano tron, na którym po raz pierwszy zasiadał nowy sułtan. Tu odbywały się przysięgi janczarów, inicjacje książąt, stąd wychodziły pogrzeby członków rodziny królewskiej. Aby przejść przez tą bramę, potrzebna była specjalna przepustka, a i tak dostawało się asystę tzw. białych eunuchów. Mehmed II przyjął tradycję cesarzy bizantyńskich, czyli oddzielenia władcy od ludu. W efekcie większość mieszkańców Imperium nigdy nie widziało sułtana na oczy - dlatego mógł on w miarę swobodnie wychodzić na miasto w przebraniu zwykłego obywatela i zbierać informacje i opinie, co było zresztą bardzo popularną praktyką.

Za tą bramą zaczynał się Trzeci Dziedziniec. Prawie w całości zajmowany był przez tzw. szkołę paziów, czyli elitarnego uniwersytetu dla wybrańców spośród ludu. Kształcono tu wszechstronnie (języki, administracja, zarządzanie, ale także sztuki walki) - w efekcie z tej szkoły rekrutowało się wielu wysokich urzędników, z wezyrami na czele.

Znajduje się tutaj również piękna biblioteka, której wystrój pochodzi z początku XVIII w (czasu Ahmeda III).





Jednak najważniejszy i najbardziej okazały budynek mieści się zaraz za bramą. Jest to Ars Odasi - Sala Audiencyjna (lub Tronowa). Tu zapadały najważniejsze decyzje dotyczące Imperium. W pomieszczeniu tym odbywały się narady Divanu, czyli osmańskiego rządu, pod przewodnictwem Wielkiego Wezyra (albo samego Sułtana). Na ścianie na wysokości ok. 3m umieszczono okno ze złotą kratką, zwaną grillem, umożliwiające słuchanie obrad z ukrycia. Korzystał z niego sułtan i kobiety-regentki, a w czasach tzw. sułtanatu kobiet także kobiety nie będące oficjalnie regentkami, ale mające duży wpływ na władcę (wiadomo, że korzystały z niego Turhan, Nurbanu, no i oczywiście Kosem).
W tej sali sułtan przyjmował także ambasadorów innych państw, a obsługa składała się wyłącznie z głuchych białych eunuchów - ze względów bezpieczeństwa.

Na Trzecim Dziedzińcu mamy jeszcze 2 bardzo ważne pomieszczenia.

Pierwszy to Skarbiec. W pierwszej sali mamy kolekcję tzw. kaftanów, czyli bogato zdobionych szat sułtanów, wezyrów i innych bogatych dostojników. Niestety, są tylko męskie.







W kolejnych salach zgromadzono mnóstwo cennych eksponatów z całego okresu Imperium, m.in. 48-kilogramowe złote śieczniki dekorowane diamentami, Topkapi Dagger - sztylet z trzema dużymi szmaragdami, hebanowy tron Murada IV, tron Ahmeda I inkrustowany macicą perłową czy sztylet Sulejmana, a także osobistą broń władców.









Jest też legendarny - jeden z 3 największych na świecie - 86-karatowy diament "wytwórcy łyżek". Czemu legendarny? Podobno znalazł go pewien rybak, który, nie zdając sobie sprawy z jego wartości, odsprzedał go sprytnemu jubilerowi za 3 srebrne łyżki. Oczywiście jubiler potem odsprzedał diament na dwór sułtana z ogromnym zyskiem.



Brakuje tu jednego klejnotu, który również obrósł legendą - srebrnego pierścienia Hurrem ze szmaragdem w kształcie serca. Był to prezent od Sulejmana, który według życzenia Hurrem miał z nią trafić do grobu, ale po jej śmierci jej synowa, Nurbanu, ściągnęła pierścień z palca i sama go nosiła. Po śmierci Nurbanu już nigdy go nie widziano (chociaż są plotki, że widziano go na palcu synowej Nurbanu, Safiye, konkubiny Murada III). Dzięki serialowi pierścień stał się słynny na całym świecie i jego kopię ma w ofercie każdy szanujący się jubiler w Stambule.

Drugie ważne pomieszczenie to Sanktuarium Płaszcza Proroka, jedno z najświętszych miejsc muzułmanów. Zgromadzono tutaj pamiątki po Mahomecie, m.in. płaszcz jego i jego ukochanej córki Fatimy, kilka mieczów, święty sztandar, łuk, a nawet ząb proroka, włosy z jego brody oraz kurz zebrany po sprzątaniu jego grobu w Medynie.







Większość przewodników (a także opinie na Google) informuje o zakazie robienia zdjęć w tym pomieszczeniu. Chyba coś się w tym temacie zmieniło, bo wszyscy robili fotki i telefonami, i aparatami, i to wśród przechadzającej się, obserwującej to i w ogóle nie reagującej ochrony.