Uwaga grupa! Kierunek wschód! Tam musi być jakaś cywilizacja

Biecz, cz.II

Mijamy świetnie zachowaną basztę obronną zwaną radziecką i przylegającą do niej kamienicę Barianów-Rokickich z 1523 roku.
Aktualnie ma tu swoją siedzibę Muzeum Ziemi Bieckiej.






Mury obronne w Bieczu zaczęto wznosić na początku XIV wieku. Osiągnęły one długość ok. 1200 metrów.
Do dzisiaj zachowały się tylko fragmenty murów - głównie w okolicach kolegiaty. Poza tym ocalały jedynie trzy z siedemnastu baszt. Oprócz Baszty Radzieckiej zobaczyć można jeszcze Basztę Kowalską zwaną również Plebańską.






Funkcję baszty pełniła też dzwonnica zwana Basztą Rzeźnicką.







Biecz miasto niewielkie, raz dwa jesteśmy na Rynku . Stoi tu ratusz z wieżą, pierwotnie gotycki, przebudowany w XVI w.






Wieża ma 58 metrów wysokości i jest ozdobiona techniką sgraffito i co najważniejsze - udostępniona jest turystom.
Niestety tylko do 17stej, więc obeszliśmy się smakiem.



Jeśli żałuję czegoś, czego nie udało nam się zobaczyć w Bieczu to będzie to właśnie widok z ratuszowej wieży .


Biecz okazał się niestety gastronomiczną pustynią. Liczyłam, że zjemy tu jakąś obiadokolację, a tymczasem nie namierzyliśmy nawet kawiarni .
Trudno, będziemy improwizować we własnej kuchni w Ptaszkowej.
W Żabce kupujemy po kawie i batoniku, tak na pierwszego głoda i konsumujemy na ławeczce na Rynku .




A potem już szybko do auta.

Cerkiew greckokatolicka Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem

Kolejny dzień zaczynamy wizytą we wsi Bartne, gdzie stoją dwie cerkwie pod tym samym wezwaniem świętych Kosmy i Damiana, greckokatolicka i prawosławna. Nas interesuje ta pierwsza, greckokatolicka.









Cerkiew została wzniesiona z drewna jodłowego. Data umieszczona na nadprożu wskazuje, że świątynię zbudowano w 1842 roku.









Jest to kolejna typowa cerkiew zachodniołemkowska, zbudowana w konstrukcji zrębowej, ze ścianami i dachem pokrytym gontem. Świątynia jest orientowana i trójdzielna czyli składa się klastycznie z prezbiterium, nawy i babińca.











Od 1947 r., po wysiedleniu ludności łemkowskiej w ramach akcji Wisła, cerkiew przestała pełnić funkcję sakralną i nieużytkowana niszczała. Gruntowne prace konserwatorskie przeprowadzone w latach 1968-70 przywróciły jej pierwotny wygląd.
Po ich zakończeniu cerkiew przekształcono w obiekt muzealny.












Dla zainteresowanych zwiedzaniem wnętrza pozostawiono numer telefonu. Nie korzystamy. Plan na ten dzień i tak mamy napięty.


Następne cerkwie, które chcemy odwiedzić, stoją w Świątkowej Małej i Świątkowej Wielkiej.
W lini prostej to mniej niż 10 km. Drogą zdecydowanie więcej. O ile więcej? Nawet się jeszcze nie spodziewamy .

Jedziemy wzdłuż pól, przez dawne łemkowskie wsie, po których zostały tylko przydrożne kapliczki i krzyże.















Na beskidzkich bezdrożach .

Za cerkwią w Bartnem , w kamiennym spichlerzu plebańskim ( oznaczyłem strzałką ) z pierwszej połowy XIX wieku jest ekspozycja Muzeum Kamieniarstwa w Bartnem , większość kapliczek i krzyży
w Beskidach i Bieszczadach pięknie przez Ciebie prezentowanych wykonali rzemieślnicy z Bartnego właśnie .
Zdjęcia z ciekawego według mnie cmentarza wiejskiego widzę ale jest tam też drugi zaznaczony przeze mnie . Powyżej jest też cmentarz wojenny Nr 64 ( prawy górny róg Twojego zdjęcia )





Pozdrawiam
Piotr

W Bartnem przy cerkwi nigdy nie byliśmy. Miło zatem popatrzeć na coś nieznanego .

Byliśmy tylko kiedyś w schronisku w Bartnem, czyli praktycznie na południowym skraju wsi, i jedliśmy tam pyszne naleśniki z dżemem truskawkowym.

piotrf napisał(a):większość kapliczek i krzyży
w Beskidach i Bieszczadach pięknie przez Ciebie prezentowanych wykonali rzemieślnicy z Bartnego właśnie .

Przeczytałam o tym dopiero przygotowując relację .

piotrf napisał(a):Powyżej jest też cmentarz wojenny Nr 64 ( prawy górny róg Twojego zdjęcia )

Nawet się zastanawiałam, czy warto się przespacerować .

Nefer napisał(a):W Bartnem przy cerkwi nigdy nie byliśmy. Miło zatem popatrzeć na coś nieznanego .

Choć raz mi się udało pokazać coś czego nie widziałeś .

Dawna wieś Czarne

Dojeżdżamy do dawnej łemkowskiej wsi Czarne i zatrzymujemy się przy cmentarzu wojennym nr 53.




Cmentarz zaprojektował znany nam już Dušan Jurković.
Pochowanych jest tu 377 żołnierzy, 316 Rosjan i 61 Austriaków.






Obok znajduje się dawny łemkowski cmentarz, na którym znajduje się kilkanaście żeliwnych i kamiennych nagrobków, zapewne autorstwa mistrzów z Bartnego .












Jest we wsie też cerkwisko. Cerkiew greckokatolicką pw. św. Dymitra wybudowano we wsi w II połowie XVIII wieku.
W 1993 roku przeniesiona została do skansenu w Nowym Sączu.




Naprzeciwko cmentarza ustawiono symboliczne drzwi po dawnej wsi. To cześć projektu „Drzwi do zaginionego świata”.




Umieszczona na drzwiach tablica zawiera krótką historię wsi i parę archiwalnych fotografii.





Wracamy do samochodu i jedziemy dalej. Tam gdzie powinniśmy skręcić w drogę 992 i gdzie spodziewaliśmy się mostu przez Wisłokę zaskakuje nas taki oto widok .




Starszy, na oko co najmniej osiemdziesięcioletni pan, energicznie machając lagą i głośno pokrzykując zagania liczne stado owiec do rzeki.
Pijcie k...y niesie się nad brzegiem Wisłoki .






Tędy niewątpliwie nie przejedziemy. Wody w rzece jest zdecydowanie za dużo dla naszego nisko zawieszonego auta. Bród raczej dla SUVa .
Internetu nie ma, wspieramy się mapą offline. A miało być tak pięknie...




Wysiadamy z auta, witamy się z panem, zagadujemy o drogę, a przy okazji dzielimy zapasami wody.
Zaznajamiamy się też bliżej z pasterskim psem .






Przechodzimy jeszcze drewnianym mostkiem na drugą stronę rzeki i dłuższą chwilę obserwujemy zwierzęta.












Oprócz owiec jest też kilka kóz.




I bociania rodzinka .











Pora się zbierać. Trzeba będzie nadłożyć drogi .
Do Świątkowej dojechaliśmy przez Słowację .



Do dzisiaj wspominamy całą sytuację z ogromnym rozbawieniem.

marze_na napisał(a):Choć raz mi się udało pokazać coś czego nie widziałeś .

W Świątkowej, do której zmierzaliście z przygodami (i przez Słowację), też nie byłem, niektórych cmentarzy też nie odwiedziłem. .

A droga z przygodami też może mieć swój urok, spotkanie z pasterzem i owcami było, jak sądzę, ciekawym doświadczeniem.

Nefer napisał(a):spotkanie z pasterzem i owcami było, jak sądzę, ciekawym doświadczeniem.

To jedno z częściej przywoływanych przez nas wspomnień w tego wyjazdu .

Nefer napisał(a):W Świątkowej, do której zmierzaliście z przygodami (i przez Słowację), też nie byłem

To zapraszam .

Świątkowa Wielka i Mała, Kotań

W Świątkowej Wielkiej stoi dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Michała Archanioła.
Wzniesiono ją prawdopodobnie w 1757 roku (taka data widoczna jest na nadprożu portalu zachodniego) z fundacji Piotra Paszkiewicza, właściciela Świątkowej.




Po 1947 roku cerkiew stała nieużytkowana. Dopiero po przejęciu przez kościół katolicki w 1986 roku przystąpiono do remontu wymieniając w pierwszej kolejności pokrycie dachów i ścian.
To co na pewno wyróżnia cerkiew ze Świątkowej Wielkiej spośród innych cerkwi w okolicy to malowanie. Mnie nie przekonuje .








Oczywiście żałujemy, że nie można zajrzeć do wnętrza, bo internety wspominają, że jest pięknie odrestaurowane, z bogatą polichromią.





W sąsiedniej Świątkowej Małej również znajdziemy dawną łemkowską cerkiew greckokatolicką i również pw. Michała Archanioła. Świątynia jest nieco tylko młodsza, bo pochodzi z 1762 r.






Cerkiew użytkowana była tylko do roku 1927 roku, kiedy to wszyscy mieszkańcy Świątkowej Małej przeszli na prawosławie. Opuszczona niszczała i była systematycznie rozkradana.
W latach 50. XX wieku niemal całkowicie zdewastowany obiekt zaadaptowano na kościół rzymskokatolicki.






W 2010 r. cerkiew przeszła gruntowny remont, w czasie którego wymieniono m.in. poszycie gontowe na wszystkich dachach oraz na hełmach. Przywrócono także pierwotną, zewnętrzną dekorację malarską izbicy wieży oraz ślepych latarni.





Zajrzeć do środka można ponoć tylko przy okazji niedzielnej mszy świętej.


Zaburzymy nieco chronologię i zajrzymy od razu do wsi Kotań do cerkwi pw. śś. Kosmy i Damiana z XVIII wieku.








Cerkiew w stylu łemkowskim, a więc orientowana, trójdzielna, konstrukcji zrębowej, pokryta gontem.
Od zachodu do świątyni przylega wieża-dzwonnica z izbicą i zachatami.
Ciekawostką jest, że kopię tutejszej cerkwi wzniesiono we lwowskim skansenie jako modelowy przykład budownictwa sakralnego z obszaru Łemkowszczyzny.








W latach 60. XX w. na cmentarzu cerkiewnym utworzono ekspozycję łemkowskiej sztuki sepulkralnej i małej architektury przydrożnej.








W nizmąconej ciszy, pośrodku niczego te stare, kamienne krzyże robiły duże wrażenie.

Krempna, cerkiew i cmentarz wojenny

Dojeżdżamy do wsi Krempna i parkujemy przed sporym, nieźle zaopatrzonym sklepem spożywczym.
Obok parkingu stoi budka z zadaszoną pergolą, gdzie można kupić lody i gofry i napić się kawy z ekspresu.
Nie spodziewałam się tu takich atrakcji . Zamawiamy kawę i gofry płacąc mniej więcej 1/3 ceny z nadmorskich deptaków .


Zwiedzanie zaczynamy od dawnej łemkowskiej cerkwi greckokatolickiej św. św. Kosmy i Damiana.








Cerkiew w znanym nam już doskonale stylu zachodniołemkowskim, zbudowana została w latach 1778–1782.
Dziś służy jako kościół rzymskokatolicki.









Drzwi są otwarte i chociaż wstępu do nawy broni krata można przynajmniej spojrzeć na wnętrze.




Wewnątrz świątyni znajduje się kompletny ikonostas wykonany w latach 1835–1836.




W przedsionku wisi prosta instrukcja jak czytać ikonostas. Pomysł godny naśladowania w innych cerkwiach.




Rząd II, świąteczny tzw. prazdniki to przedstawienie najważniejszych świąt w roku.




W centrum grupy Deesis zawsze znajduje się Chrystus Pantokrator.




Wśród ikon namiestnych umieszczonych między wrotami cesarskimi, a diakońskimi w każdym ikonostasie muszą pojawić się ikony Bogurodzicy i Chrystusa. Po bokach umieszcza się lokalnie czczoną ikonę oraz ikonę świątynną, najczęściej przedstawiająca patrona cerkwi.







Spacerujemy przez Krempną w kierunku cmentarza wojennego. Momentami można poczuć się tu jak w skansenie .







Cmentarz wojenny nr 6 znajduje się na niewielkim wzgórzu Łokieć.




Jak wszystkie pokazane w tej części relacji cmentarze, również ten zaprojektowany został przez przez Dušana Jurkoviča.




W centrum cmentarza znajduje się pomnik wsparty na sześciu ustawionych w okręgu kamiennych filarach, które podtrzymują wieniec z liści dębu.
Co ciekawe wieniec został wykonany przez arabskich rzemieślników i jest darem polskich i austriackich żołnierzy służących w siłach pokojowych ONZ na Wzgórzach Golan. Trafił on na cmentarz w 2001 r.








W górnej części słupów wmurowano prostokątne tablice z płaskorzeźbami wojowników oraz dwie inskrypcje (tłum. z niemieckiego):
Choć umarliście - żyjecie w pamięci, w miłości i w błogosławieństwie pokoju
Walczyliśmy pierś w pierś, zmartwychwstaniemy ramię w ramię






Na cmentarzu pochowano 63 żołnierzy austro-węgierskich i 137 rosyjskich.










I to tyle z Krempnej

Wieża widokowa w Desznicy

Przed nami ostatni punkt programu, który udało się zrealizować tego dnia - wieża widokowa w Desznicy.






Niewielki parking znajduje się bezpośrednio przy drodze, ok. 1 km od wieży.






Czeka nas niewymagający, kilkunastominutowy spacerek wśród pól i łąk .













Atrakcja nówka sztuka, udostępniona została turystom na początku marca 2023 roku. Stalowo-drewniana konstrukcja ma 25 metrów wysokości.






Można się zastanawiać po co wieża widokowa w tak otwartym i bezleśnym terenie, ale te 25 metrów wysokości naprawdę robią różnicę.












I jeszcze trochę zoom'a.

Cichy Memoriał - Grybowska Saga

Ani się nie obejrzałam, a nadszedł nasz ostatni dzień w pięknym Beskidzie Niskim. W zasadzie to nawet nie pół dnia.
W planie miałam wizytę w Rezerwacie Skamieniałe Miasto w Ciężkowicach, ale gdy przypadkiem trafiłam na informację, że Arkadiusz Andrejkow stworzył parę deskali i murali również na Ziemi Grybowskiej to bez wahania zmieniłam plany.

Cichy Memoriał to projekt pochodzącego z Sanoka artysty malarza Arkadiusza Andrejkowa. Więcej o samym pomyśle, inspiracjach i realizacjach można dowiedzieć się na stronie Andrejkowa.
Dotąd Cichy Memoriał kojarzył mi się z Bieszczadami i do głowy by mi nie przyszło, żeby szukać tych charakterystycznych deskali gdziekolwiek indziej .
Znalazły się same przy okazji klikania po googlowej mapie.

O Grybowskiej Sadze poczytacie tutaj. My ruszamy jej szlakiem.
Pierwszy przystanek to Florynka.




Na ścianie stodoły w jednym z gospodarstw Andrejkow sportretował rodziny Romaniaków i Łuczkowców




Te łemkowskie rodziny zostały wysiedlone ze wsi i swoich domów w ramach akcji "Wisła" w 1947 r. W 2021 roku symbolicznie wróciły do swojej zagrody w postaci deskalu.









Deskal w Kąclowej przedstawia profesora Józefa Motykę, wybitnego botanika i lichenologa, który właśnie tutaj się urodził.









Kolejne deskale odnajdujemy już w samym Grybowie.
Ten przedstawia rzeźbiarza Ludwika Lizonia i umieszczony został na domu, w którym mieszkał i tworzył artysta.




Ludwik był postacią nietuzinkową, zdecydowanie wyróżniającą się na tle małomiasteczkowego krajobrazu - nie tylko swoimi dziełami, ale również swoją sylwetką, swoimi stylizacjami "grybowskiego Dionizosa" - wymyślnymi nakryciami głowy, kosturami, kamizelkami.
Za tą jowialną sylwetką kryła się wrażliwa dusza artysty (https://www.saga-grybow.com).







Deskali, na których sportretowano ważne dla lokalnej społeczności osoby, jest w Grybowie więcej.








Przedtawiciele inteligenckiej rodziny Studnickich,
Zygmunt i Bolesław Studniccy.






Maria Studnicka, działaczka i dyrektorka Szkoły Żeńskiej z początku XX wieku,















Jan Dębowski i jego żona Janina. On lekarz weterynarii i oficer Wojska Polskiego, zamordowany został przez Sowietów w Ostaszkowie.
Mural powstał na domu Dębowskich, w którym spędzili dekadę życia (1928-1938) wychowując troje dzieci.











Wielopokoleniowa rodzina Gottlobów i Kapnerów. Jak przeszło 2.000 innych grybowskich Żydów byli ofiarami zagłady getta w Grybowie.








Mania i Ido Riegelhaupt, dziecięce ofiary Zagłady getta z 1942 r.








Ostatni deskal Sagi Grybowskiej znajdujemy we wsi Siołkowa.
Malarka Bronisława Rychter-Janowska była wieloletnią nauczycielką w Siołkowej pod Grybowem.

Te deskale są super - jaki kawał historii można poznać dzięki nim .
A przy okazji sprawdziłem, czym zajmuje się lichenolog .

Deskale Arkadiusza Andrejkowa są niesamowite! Wiosną 2021 widzieliśmy kilka w Bieszczadach

Nefer napisał(a):Te deskale są super - jaki kawał historii można poznać dzięki nim .

Dokładnie . A tego lichenologa też sprawdzałam .

maslinka napisał(a):Deskale Arkadiusza Andrejkowa są niesamowite! Wiosną 2021 widzieliśmy kilka w Bieszczadach

Tych bieszczadzkich niestety jeszcze nie widziałam. Dawno nas tam nie było .