PREZENTUJEMY 11/09
Powstaje największy rzeczny obszar chroniony w Europie
Chorwacja i Węgry uzgodniły utworzenie transgranicznego rezerwatu biosfery Mura-Drava-Dunaj w ramach programu UNESCO "Man and Biosphere".
Rezerwat biosfery jest reprezentatywnym obszarem biologicznym z trzema podstawowymi zadaniami: zachowanie wartości przyrodniczych, inicjowanie rozwoju i prac naukowych związanych z poprawą jakości życia i zrównoważone wykorzystywanie zasobów naturalnych.
Z bardzo rzadkimi, ale dużymi lasami łęgowymi, wyspami rzecznymi, brzegami żwirowymi i piaszczystymi, rozlewiskami, teren ten obejmuje 500 kilometrów cieków trzech rzek i około 630 000 hektarów jedynego w swoim rodzaju krajobrazu naturalnego i kulturalnego.
Rezerwat jest również siedliskiem największej populacji orła bielika w Europie i innych zagrożonych gatunków zwierząt, jak rybitwa białoczelna, czarny bocian, wydra czy czeczuga. Jest to również bardzo ważny teren corocznego odpoczynku i zimowania dla ponad 250 000 ptaków bagiennych.
W ocenie przedstawicieli światowego funduszu ochrony środowiska (WWF), biologiczna różnorodność gatunków w tym regionie należy do najbogatszych w Europie. Ten rzeczny ekosystem ma istotne znaczenie dla rozwoju społeczno-ekonomicznego regionu transgranicznego. Jest głównym źródłem wody pitnej, służy do efektywnej ochrony przed powodziami, zrównoważonej gospodarki leśnej, rolnictwa i rybołówstwa, odgrywa również dużą rolę w rozwoju eko-turystyki i zwiększenia świadomości potrzeby ochrony przyrody i środowiska w całym regionie.
Ze względu na utworzenie chorwacko-węgierskiego transgranicznego rezerwatu biosfery, powstała również dwustronna grupa robocza do przygotowania formalnego proklamowania rezerwatu biosfery Mura-Drava-Dunaj.
W związku z tym Chorwacja utworzy park regionalny Mura-Drava, co zapewni skuteczne zarządzanie strefą środkową przyszłego rezerwatu biosfery, którego powstanie spodziewane jest w 2010 roku.
Powinno też dodatkowo aktywizować mieszkańców i władze na rzecz rozwoju w harmonii z przyrodą i środowiskiem.
Zagadnienie ochrony rzeki Dravy jest bardzo znaczącą inicjatywą w Europie, ponieważ jest to już jedyny, pozostały naturalny odcinek cieku tej rzeki. W innych krajach czynione są wielkie wysiłki na rzecz przywrócenia naturalnego wyglądu koryta rzeki i odnowy biologicznej różnorodności, natomiast w Chorwacji tereny te są nadal zachowane.
Chorwacja ze względu na wyjątkowe wartości przyrodnicze rzeki Dravy wybrała prowadzenie aktywnej ochrony na tym terenie poprzez utworzenie Parku Regionalnego Mura- Drava, który będzie obejmował teren tego ekosystemu na terytorium Chorwacji. Poza tym teren ten jest wpisany do Narodowej Sieci Ekologicznej, jako potencjalny teren NATURA 2000.
Dodając do tego również współpracę transgraniczną z Węgrami przy tworzeniu Rezerwatu Biosfery Mura-Drava-Dunaj, ochroną zostałby objęty cały teren ekosystemu rzek między dwoma krajami, co jest bardzo ważne dla ochrony przyrody.
Chorwacko-węgierska deklaracja o utworzeniu transgranicznego rezerwatu mogłaby być podstawą dla utworzenia międzynarodowego rezerwatu biosfery, do którego dołączyłyby również Austria, Słowenia i Serbia.
Byłby to pierwszy rezerwat znajdujący się na terenie pięciu państw europejskich i największy rzeczny obszar chroniony w Europie. Dlatego przedstawiciele chorwackich i zagranicznych organizacji ekologicznych zaprosili Austrię, Słowenię i Serbię do włączenia się w projekt rezerwatu biosfery i razem z Chorwacją i Węgrami zakończenia procesu ochrony tego zielonego pasa w sercu Europy.
Ministerstwo Kultury
www.min-kulture.hr
***
Perły doliny Dravy
Rzeka Drava o długości 720 kilometrów łączy kraje i kultury od włoskich Alp w Południowym Tyrolu, austriackiej doliny Pustertal, gór Słowenii, aż do środkowoeuropejskiej Niziny Panońskiej.
Płynąc przez Chorwację i wzdłuż południowej granicy Węgier, zasilana wodami rzeki Mury, koło Osijeka wpada do Dunaju. Na tej drodze Drava przepływa przez tereny Donjego Miholjca do miejscowości Belišće, co zainspirowało Wspólnotę Turystyczną Donjego Miholjca do realizacji projektu o nazwie "Perły doliny Dravy", którego celem jest poznawanie kultury i dziedzictwa turystycznego doliny Dravy, ochrona jej brzegów, poprawa warunków pobytu turystów i życia społeczeństwa, poznawanie miejscowej kuchni i win, jak również promocja i prezentacja wyrobów autochtonicznych.
Cały projekt powinien być zlokalizowany na prawym brzegu Dravy, na granicy z Węgrami, w Donjem Miholjcu i miejscowościach Sveti Đurađ, Podgajci Podravski, Rakitovica i Miholjački Poreč.
W ramach programu dla turystów przewidziano atrakcyjny rejs po Dravie, weekend skauta i spanie w namiotach. W gospodarstwach rodzinnych czeka na nich degustacja i zakup wina, zwiedzanie plantacji, degustacja koziego sera.
Zwiedzić też będzie można zabytki: zamki Prandau-Mailath, pomnik Franciszka Józefa I, sześć kościołów, chroniony park i inne.
Wspólnota Turystyczna Żupanii Osjecko-baranjskiej
www.tzosbarzup.hr
Wspólnota Turystyczna Donjego Miholjca
www.tz-donjimiholjac.hr
***
Liburnija - Szlakami Frankopanów
Liburnija to region o bogatej historii, w którym powstał pierwszy w Chorwacji alfabet, kodeks i drukarnie, a częścią tej historii są dzieje rodu Frankopanów, szlachty, która pozostawiła głęboki ślad w historii całej Chorwacji.
Pozostały po nich twierdze, zamki, wieże obronne i inne budowle. Dziesięć z ogółem 19 kaszteli i zamków odnowiono w ramach projektu "Szlakami Frankopanów" i zaoferowano turystom, którzy chcą poznać historię i delektować się przepięknymi krajobrazami wybrzeża i gór.
Celem projektu jest zachowanie i prezentacja bogatego dziedzictwa kulturowego. Jest to najbardziej kompleksowy tego rodzaju projekt, który rozpoczęła Żupania Primorskogoranska w 2005 roku.
Dobrze zachowanym zabytkiem i świadkiem historii na tym szlaku jest miasto Grobnik i przepiękny kasztel w kształcie trójkąta, otoczony murami, umocniony wieżami i bastionami i dodatkowo wzmocniony pasem murów obronnych. Miasto Grobnik od dziesiątego wieku należało do państwa chorwackiego, a własnością Frankopanów było od 1225 do1671 roku, kiedy na mocy umowy przeszło w posiadanie ich kuzynów Zrinskich. W tym samym roku w Wiener Neustadt Petar Zrinski i Fran Krsto Frankopan zostali straceni, a kasztel obrabowany.
Dla osób, które chcą się wybrać "Szlakiem Frankopanów" kolejnym celem jest Kasztel w Bakarze, znajdujący się na wzniesieniu na północnozachodnim krańcu miejscowości, zbudowany na fundamentach prehistorycznej i rzymskiej fortyfikacji. Dzisiejszy kształt kasztel otrzymał w XVIII wieku po odbudowie ze zniszczeń na skutek dwóch trzęsień ziemi. Kasztel Hreljin zbudowany został w wyjątkowo dobrym punkcie strategicznym, dominował nad szlakami komunikacyjnymi łączącymi kontynentalną część Chorwacji z morzem i Bakarcem przez Gorski Kotar. Przepiękny widok uświadamia, dlaczego w czasie najazdów Osmańskich w kierunku Istrii i Słowenii był znacząca przeszkodą dla oddziałów tureckich. Mury kasztelu, który został opuszczony w 1790 roku, są tylko częściowo zachowane.
W Kraljevicy zaprasza turystów zamek Frankopan i Stary zamek Zrinskich oraz kompleks budynków Dolnego i Górnego Kasztelu. Zamek Frankopan jest jednym z najbardziej atrakcyjnych obiektów projektu. Znajduje się na wzgórzu, na cyplu, nad samym morzem, dominuje nad okolicą i wejściem do zatoki oraz do portu w Kraljevicy. Zamek zaczął budować Petar Zrinski w połowie XVII wieku dla swojej żony Katariny Frankopan, której rodzina była kiedyś właścicielem tych terenów i dlatego zamek do dziś się nazywany jest Frankopański. Za życia Zrinskich i Frankopanów posiadał status rezydencji, a w późniejszych okresach wykorzystywany był jako szpital, koszary i klasztor. Zbudowany był jako późnorenesansowa twierdza z wieloma barokowymi detalami.
Stary zamek w miejscowości Drivenik jest twierdzą robiącą wrażenie, wzniesioną w średniowieczu do obrony i kontroli szlaku komunikacyjnego przez Vinodol. Zbudowano ją na planie czworoboku z narożnymi okrągłymi wieżami, jedną basztą i romańską wieżą obronną, która jest najstarszą częścią twierdzy. Swój obecny wygląd kasztel otrzymał w XV wieku, zaś w połowie XVIII wieku mieszkańcy podgrodzia zeszli w dolinę i przy wtedy wybudowanej drodze Bakar - Novi Vinodolski założyli dzisiejsza osadę.
Niedaleko Drivenika jest miejscowość Grižane, gdzie można znaleźć pozostałości grodziska na kamiennym klifie. Do dziś zachowała się tylko część murów z okrągłą wieżą.
W znacznie lepszym stanie jest Wieża Frankopańska w miejscowości Bribir, jedyna pozostałość dawnego kasztelu, który początkowo miał podwójne mury, wąski dziedziniec, budynek mieszkalny i administracyjny oraz dwie wieże. Pod koniec XIX wieku kasztel został zburzony, a na jego
miejscu zbudowano szkołę i urząd gminy. Dlatego do dziś zachowała się tylko kwadratowa wieża i część murów w północnej i zachodniej części dawnego Kasztelu.
Ostatnia z dziesięciu twierdz frankopańskich znajduje się w Novim Vinodolskim i Ledenicach. Do pozostałości twierdzy, z której najlepiej zachował się romańsko-gotycki kościół św. Szczepana Męczennika, prowadzi wąska ścieżka górska, po której można obejść wszystkie mury i wnętrze twierdzy.
W Novim Vinodolskim, w samym centrum starego miasta, znajduje się wieża Kvadrac, część dawnej twierdzy, wokół której powstało miasto. Dziś z architektury tamtych czasów zachowała się tylko wieża Kvadrac, która pod koniec XIX i na początku XX wieku była wielokrotnie przebudowywana.
Dawny Kasztel Vinodolski był jedną z najpotężniejszych i najstarszych siedzib Frankopanów, gdzie w 1288 roku został spisany i uchwalony Kodeks Vinodolski, najważniejszy tekst prawny napisany po chorwacku alfabetem głagolickim. Jest to jeden z najlepszych i najnowocześniejszych aktów prawnych w feudalnej Europie, a w szczególności ciekawa jest ochrona chłopów pańszczyźnianych i kobiet.
Ministerstwo Kultury
www.min-kulture.hr
Wspólnota Turystyczna Kvarneru
www.kvarner.hr
***
Projekt "Szlak tradycyjnych potraw"
Żupania Varaždińska postanowiła, że swoją bogatą ofertę gastronomiczną przedstawi turystom w inny, nowy sposób - poprzez :Szlak tradycyjnych potraw".
Chodzi o projekt, w którym turyści będą mogli nie tylko delektować się tradycyjnymi specjałami regionu varaždińskiego, alem również brać udział w ich przygotowaniu w 11 rodzinnych gospodarstwach rolnych.
Dzięki temu zostanie wzmocniona oferta turystyczna, połączą się producenci wyrobów tradycyjnych, z których niektóre są chronione, jak na przykład kapusta varaždińska, klipić, miód i rakija na miodzie, olej z dyni i inne.
Do końca roku gospodarstwa biorące udział w projekcie otrzymają tablice informacyjne ze swoimi danymi, położeniem na mapie i ciekawą opowieścią o wyrobie, który produkują. W ramach projektu została
ustawiona sygnalizacja w kolorze brązowym, opracowany został Katalog wyrobów tradycyjnych i producentów w języku chorwackim i angielskim z mapą, na której oznaczeni są wszyscy producenci.
W budowie jest również strona internetowa
www.put-tradicionalnehrane.com, a w planach jest też otwarcie sklepu internetowego, tak by mieszkańcy bardziej odległych terenów mogli kupować tradycyjne
wyroby z terenów Żupanii Varaždińskiej.
Poza promocją tradycyjnych potraw i wyrobów szczególnej jakości, jednym z celów projektu jest inspirowanie gospodarstw rolnych, które jeszcze nie mają chronionych produktów, by wzięły udział w procesie certyfikacyjnym i promocji wybranych produktów rolnych.
"Szlak tradycyjnych potraw" w niedługim czasie powinien się
połączyć z drogami winnymi Żupanii Varaždińskiej.
Wspólnota Turystyczna Żupanii Varaždińskiej
www.varazdinska-zupanija.hr
Wspólnota Turystyczna Varaždina
www.tourism-varazdin.hr
***
Droga winna regionu Daruvar
Znawcy wina wiedzą, że region Daruvaru znany jest ze świetnych szczepów winogron i dobrych win. Uprawa winogron ma tutaj kilkuwiekową tradycję, a tym samym też bogatą historię, ponieważ nasłonecznione stoki wzgórz Papuk oferują świetne warunki uprawy winorośli.
Wiedzieli o tym już celtyccy założyciele Daruvaru. Rzymianie poza korzystaniem ze źródeł termalnych delektowali się również świetnymi winami, o czym świadczy znaleziony w 1789 roku szklany puchar na wino - puchar cesarski, znany "Vas diatretum Daruvanese".
W średniowieczu o uprawę winorośli dbały dwa opactwa benedyktyńskie, a pod zaborem tureckim zabroniono produkcji i picia wina. Po klęsce Turków wznowiona została uprawa winogron, a winiarstwo przeżywa swój rozkwit, w czym wielka jest zasługa rodziny szlacheckiej Jankovićów.
Ciekawostką jest, że w beczkach dębowych hrabiego wino po raz ostatni fermentowało w 1990 roku, a w 1995 roku odnowiono piwnice win w centrum miasta i przekształcono je w reprezentacyjne miejsce degustacji świetnych win.
W tym historycznym miejscu przechowywane są wysokiej jakości wina Graševina, Rajnski rizling, Sauvignon i Chardonnay, których każdy miłośnik wina może spróbować.
Droga winna prowadzi przez urodzajne tereny winnic z piwnicami winnymi, w których można spróbować win i dowiedzieć się wszystkiego o ich pielęgnowaniu. Droga ma prawie 12 kilometrów, a jej atrakcją jest to, że z samego centrum miasta prowadzi przez daruvarskie winnice i lasy w kierunku Petrovego Vrhu, gdzie kończy się na wysokości 615 metrów. Na szczycie znajduje się schronisko górskie i stok narciarski z wyciągiem.
Wspólnota Turystyczna Żupanii Bjelovarsko-bilogorskiej
www.tzbbz.hr
Wspólnota Turystyczna Daruvaru
www.daruvar.hr
***
Szlak edukacyjny na virovitickiej Bilogorze
Jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc wycieczkowych w Viroviticy jest Szlak edukacyjny na virovitickiej Bilogorze.
Szlak ma cztery kilometry długości, kształt serca i prawie w całości przebiega przez las dębowy i lipowy, a spokojnym spacerem z przerwami można go pokonać w ciągu dwóch godzin.
Wzdłuż szlaku ustawione zostały tablice informacyjne, na których można przeczytać o historii regionu bilogorskiego i o przyrodniczych i kulturowych ciekawostkach, które mijamy - o kompleksie leśnym dębów i jednym z najpiękniejszych kompleksów leśnych lipy srebrzystej w Europie, chronionych gatunkach wydr, czarnych bocianach, o źródle, z którego pił baron Trenk, o miejscu, gdzie znaleziono grób rzymskiego żołnierza z pierwszej połowy IV wieku...
Na virovitickiej Bilogorze jest też około dwudziestu źródeł wody wysokiej jakości, a Szlak edukacyjny przebiega w pobliżu takiego źródła, z którego codziennie wypływa ponad 10 000 litrów wody.
Szlak został otwarty cztery lata temu na Światowy dzień ochrony środowiska i do tej pory odwiedziły go dziesiątki tysięcy osób, uczniów, grzybiarzy z całej Chorwacji i zagranicy. Obok tego szlaku jest około 12 km oznaczonych rekreacyjnych tras pieszych.
Wspólnota Turystyczna Żupanii Viroviticko-koprivnickiej
www.tzvpz.hr
Wspólnota Turystyczna Viroviticy
www.virovitica.hr
***
Centrum autochtonicznych gatunków ryb i raków wód krasowych jako ciekawa oferta turystyczna
Chorwackie centrum autochtonicznych gatunków ryb i raków wód krasowych znajduje się nad źródłem Kostelke w Ličkim Lešću, a założone zostało w celu naukowego badania i fachowej hodowli autochtonicznych gatunków.
W ciągu niecałego roku, jako wyjątkową lokalizację turystyczną, odkryli je turyści i biura podróży. Przedstawiciele miasta Otočac i Programu rozwoju Narodów Zjednoczonych (UNDP) niedawno podpisali porozumienie o wspólnym finansowaniu rozbudowy, której celem jest zapewnienie centrum pomieszczeń prezentacyjnych, by coraz liczniejszym odwiedzającym coraz lepiej i bardziej atrakcyjnie przedstawiać autochtoniczne gatunki ryb i raków wód krasowych, szczególnie w rzece Gacka.
Władze lokalne widzą ten projekt jako pierwszy krok w prezentowaniu wagi ochrony wód, a w przyszłości założenia Centrum do spraw wód na terenie opuszczonej elektrowni wodnej w Švici. Są pewne, że Centrum pokaże, jak turystyka i ochrona przyrody mogą iść ręka w rękę i udowodni, że można chronić przyrodę i żyć dzięki niej.
Chorwackie centrum autochtonicznych gatunków ryb i raków wód krasowych, którego budowę finansowała Unia Europejska, jako jeden z pierwszych projektów w ramach programu PHARE 2005, zostało oficjalnie otwarte w listopadzie ubiegłego roku, a założycielami byli: miasto Otočac, Chorwacka Izba Gospodarcza, Instytut Ruđer Bošković i Gacka d.o.o.
Piękno Gackiej niedawno zobaczyło dwóch amerykańskich dziennikarzy Ashley Colburn i John Nedden, którzy przy źródle tej rzeki kręcili autentyczne sceny na potrzeby dwóch odcinków programów TV "Vicarious Escapes" i "Wow Croatia".
UNPD finansowo wspiera projekt "Każda kropla jest ważna - rzeka Gacka", w ramach którego niedawno został wydrukowany folder z dwiema mapami rowerowymi, zatytułowany "Szlak drogi i krasu - Odkryj rowerem Gackę i Velebit", ponieważ zawiera mapę trasy rowerowej wzdłuż Gackiej i u podnóża Velebitu. Jest to kolejne wydanie mapy Szlaku Barkana, który ma prawie 43 kilometry, ciągnie się wzdłuż Gackiej od Otočca do źródła rzeki i z powrotem, a na mapie są nowe trasy nazwane "Szlak trzech jezior".
Wspólnota Turystyczna Żupanii Licko-senjskiej
www.lickosenjska.com
Chorwackie centrum autochtonicznych gatunków ryb i raków wód krasowych - Otočac
www.pastrveituristi.otocac.hr
Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych - UNDP
www.undp.hr
***
Rocznik Baranji (Baranjski godišnjak)
"Baranjski godišnjak" to nowa publikacja, przy pomocy której miejscowaspołeczność stara się pokazać wszystkie możliwości i potencjał turystyczny regionu Baranji.
Z wieloma fotografiami i mapami, obok kalendarza wszystkich ważniejszych wydarzeń, publikacja ma charakter promocyjny.
Książka podzielona jest na cztery części.
Pierwsza ma tytuł "Moja Baranja", zawiera krótki wstęp i opis historii regionu, obecny stan z adresami i telefonami wszystkich ważnych instytucji oraz plany na przyszłość i kierunki rozwoju.
Druga część to "Baranjski kalendarz", w którym wszystkie gminy i Beli Manastir, obok podanych kontaktów do organizatorów, zamieściły przegląd ważnych wydarzeń kulturalnych i turystycznych, świąt kościelnych i podobnych w nadchodzącym 2010 roku.
"Baranjski mądrala" to trzecia część publikacji. Jest to właściwie słownik tradycyjnych nazw baranjskich, związanych z elementami strojów ludowych, narzędzi, wyposażenia i mebli.
Czwarta część książki "Baranja na talerzu" przedstawia potrawy tego regionu wraz z dawnymi przepisami i opisem nawyków żywieniowych mieszkańców.
Najlepsze tradycyjne smaki i zapachy związane z kulinarnymi specjałami tego wielonarodowego regionu i jego różnorodnością od zawsze były atrakcyjne dla przypadkowych gości i turystów przyjeżdżających tu celowo.
Kilka tysięcy egzemplarzy "Baranjskiego godišnjaka" będzie dostępnych pod koniec listopada.
Wspólnota Turystyczna Żupanii Osjecko-baranjskiej
www.tzosbarzup.hr
Wspólnota Turystyczna Baranji
www.tzbaranje.hr
Wspólnota Turystyczna Gminy Bilje
www.tzo-bilje.hr
Wspólnota Turystyczna Gminy Draž
www.draz.hr
.png "Cromaniak")
